بررسی اثر دو گونه جلبک دریایی قرمز بر شاخص های رشدی، فیزیولوژیکی و عملکرد میوه خیار آب پران تحت تاثیر روش عصاره گیری

سابقه و هدف: امروزه، تمایل فزاینده ای به استفاده از روشهای زراعی مانند محرکهای زیستی طبیعی وجود دارد که باعث بهبود عملکرد می شوند و هیچ تاثیر منفی بر کیفیت گیاه ندارند. چنین راهکاری نه تنها امکان افزایش تولید زیست توده را فراهم می کند، بلکه باعث ایجاد مقاومت طبیعی گیاهان و همچنین بهبود کیفیت مواد غذایی گیاهان می شود. محصولات با منشا طبیعی مانند عصاره جلبک دریایی به عنوان محرک رشد و نمو گیاهان زراعی و باغی استفاده می شود. عصاره جلبک های دریایی حاوی طیف گسترده ای از مواد تقویت کننده رشد گیاهان مانند اکسین ها، سیتوکینین ها، بتائین ها، جیبرلین ها و مواد آلی و هچنین جمله اسیدهای آمینه، عناصر مغذی بزرگ و عناصر کمیاب هستند که عملکرد و کیفیت محصول را بهبود می بخشند. هدف ازانجام این پژوهش بررسی تاثیر روش های مختلف استخراج عصاره دو گونه جلبک دریایی قرمز Gracilaria corticata و Acanthophora spiciferais بر شاخص های رشدی، فیزیولوژیکی و عملکردی خیار آب پران (Ecballium elaterium L.) بود.مواد و روش ها: این آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سال ۱۳۹۹ در چهار تکرار بر روی گیاه خیار آب پران (Ecballium elaterium L. ) انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج روش استخراج (ME: عصاره استخراجی مایکروویو با حلال آبی، OE: عصاره استخراجی اتوکلاو با حلال آبی، BE: عصاره استخراج شده با روش جوشاندن با آب مقطر، NE: عصاره استخراج شده با ازت مایع، EE: عصاره خیسانده شده در اتانول) و یک نمونه شاهد (C: (محلول پاشی با آب مقطر) بود. در طول دور رشد تعداد برگ، تعداد گل نر و ماده و تعداد میوه ها اندازه گیری شد. در پایان دوره رشد تعداد شاخه جانبی، ارتفاع بوته و طول شاخه های جانبی، شاخص سطح کل برگ، وزن تر و خشک شاخساره، وزن تر و خشک میوه و عملکرد میوه، طول و قطر ریشه و انشعابات فرعی ریشه، حجم و سطح ریشه، کلروفیل کل، کارتنوئید، فنل کل و فلاونوئید کل آن اندازه گیری شد.یافته ها: نتایج نشان داد اثر محلول پاشی عصاره های جلبکی در همه صفات در سطح یک درصد معنی دار شد. تیمار گیاهان با عصاره استخراج شده با حلال آبی در اتوکلاو باعث افزایش ۶/۴۳ درصد ارتفاع بوته، ۴/۵۹ درصد طول شاخه جانبی، ۳/۵۸ درصد وزن تر شاخساره، ۷/۷۱ درصد وزن خشک شاخساره، ۷/۶۵ درصد تعداد گل نر، ۵/۳۹ درصد تعداد گل ماده، ۶/۴۱ درصد تعداد میوه، ۲/۲۰ درصد وزن تر میوه، ۸/۳۲ درصد وزن خشک میوه، ۶/۵۵ درصد عملکرد میوه، ۵/۷۰ درصد طول ریشه، ۷/۸۰ درصد حجم ریشه و ۹/۶۶ درصد فلاونوئید میوه نسبت به گیاهان شاهد شد. همچنین بیشترین شاخص سطح برگ با افزایش ۹/۴۲ و ۵/۴۱ درصد، قطر ریشه (۵۷ و ۴/۵۳ درصد)، سطح ریشه (۳/۷۸ و ۹/۷۳ درصد)، کلروفیل کل (۸/۴۵ و ۲/۴۵ درصد)، کارتنوئید (۳/۶۹ و ۷۱ درصد) و فنل کل (۶/۴۲ و ۲/۴۳ درصد) به ترتیب در گیاهان تیمار شده با عصاره حاصل از روش های اتوکلاو و مایکروویو نسبت به گیاهان شاهد مشاهده شد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج، همه روش های استخراج عصاره جلبک های قرمز تاثیر مثبت بر رشد، صفات فیزیولوژیکی و عملکرد میوه خیار آب پران داشتند. اما به طور کلی روش های جدیدتر (اتوکلاو، مایکروویو) نسبت به روش های سنتی (جوشاندن، ازت مایع، اتانول) تاثیر بهتری داشتند و عصاره حاصل از این روش ها، هورمون های رشد، ترکیبات آلی و عناصر غذایی بیشتری داشتند. بنابراین روش های اتوکلاو و مایکروویو جهت استخراج عصاره جلبک ها پیشنهاد می گردد. همچنین این نتایج نشان می دهند که جلبک های قرمز گراسیلاریا (Gracilaria corticata) و اکانتوفورا (Acanthophora spicifera) منطقه خلیج فارس اگر با روش صحیحی استخراج شوند می توانند یک کود زیستی مناسب برای تولید گیاهان باشند.

کلیدواژه ها:

روش استخراج ، رشد رویشی ، میوه ، فلاونوئید ، گل های ماده