بررسی کیفیت آب زیرزمینی متاثر از آببندان های پرورش ماهی در محدوده تالار - سیاهرود در استان مازندران

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: آببندان­ ها سازه ­های بومی طبیعی یا انسان ساخت در شمال ایران هستند که از آن­ها برای ذخیره آب­ های سطحی استفاده می­ گردد. از کاربری­ های ثانویه این سازه ­ها می­ توان به پرورش ماهی و احداث تفرجگاه اشاره کرد. این پهنه­ های آبی در طولانی مدت موجب افزایش آلاینده ­ها و نفوذ آن­ها به آبخوان می شوند، ازاین رو بررسی شرایط کیفی آن­ها و تاثیرشان بر اکوسیستم منطقه امری ضروری است. مواد و روش­ ها: این مطالعه با هدف بررسی شرایط کیفی آب سه آببندان در استان مازندران و تاثیر آن بر کیفیت آب چاه­ های اطراف انجام شده است. برای بررسی و تحلیل کیفیت آببندان­ ها و پهنه ­بندی پارامترهای نیترات، نیتریت، pH، EC و TDS در محدوده­ی آببندان­ های واسوکلا، موارم­کلا و پایین ­لموک در شهرستان ­های قائم شهر و جویبار انتخاب شدند تا میزان تاثیرپذیری شرایط کیفی آبخوان در اطراف آببندان­ های مذکور، مورد بررسی قرار گیرد. علت انتخاب آببندان ­های مذکور این است که تا شعاع ۵۰۰ متری این آببندان­ ها منابع ورودی دیگری وجود ندارد و در فواصل تقریبی ۱۰۰ الی ۳۰۰ متری آن­ها نیز چاه­ هایی برای بررسی شرایط کیفی آبخوان در دسترس است. همچنین از این آببندان ­ها علاوه بر آبیاری برای پرورش ماهیان گرم آبی نیز استفاده می­شود. یافته ­ها: نتایج نشان می­دهد که روند تغییرات کیفی آببندان­ ها و چاه ­های مجاور آن­ها از الگوی ثابت پیروی می­کند، به نحوی که از تیرماه الی شهریورماه سال ۱۳۹۹ (سه ماه) مقادیر پارامترهای مورد بررسی به طور نسبی افزایش یافته و پس از رسیدن به مقدار حداکثر که معمولا در مردادماه اتفاق می افتد، روند کاهشی در پیش می گیرد. همچنین با بررسی مقادیر غلظت پارامترها در هر یک از آببندان­ها و چاه­های مجاور مشخص گردید تغییرات مقادیر آلاینده­ها با افزایش فاصله از آببندان­ها کاهش یافته است. بررسی کیفی چاه­ ها نیز نشان از مطلوب بودن شرایط کیفی آن­ها برای کاربری شرب که مهم ترین کاربری آن­هاست دارد و تنها در برخی چاه ­ها نیاز به تصفیه اولیه می ­باشد. مقایسه ­های کیفی برای بررسی تغییرات کیفیت در فواصل مختلف از آببندان نشان می­دهد که با افزایش فاصله از آببندان­ ها، از میزان آلاینده ­ها کاسته شده و در فاصله بین چاه دوم و چاه سوم تغییرات در مقادیر پارامترها در حدود ۰/۵ درصد می­ باشد و می ­توان در فاصله ۳۰۰ متری چاه­ ها شرایط کیفی آبخوان را پایدار دانسته و عنوان داشت که دیگر آببندان ­های پرورش ماهی بر شرایط کیفی آبخوان تاثیر ندارد. نتیجه­گیری: بررسی­ ها نشان داد که شرایط کیفی آببندان­ ها در وضعیت مطلوبی برای کاربری پرورش ماهی قرار دارد و در کاربری کشاورزی نیز فقط پارامتر pH از محدوده مجاز بالاتر می ­باشد که متاثر از شرایط کیفی آببندان­ ها بوده است.

کلیدواژه ها:

Pollution ، Quality Parameters ، Water Quality ، WellsWater resources ، آلودگی ، پارامترهای کیفی ، چاه ، کیفیت آب ، منابع آب