بررسی تغییرات رنگیزه های فتوسنتزی و عملکرد ژنوتیپ های برنج در روش های مختلف آبیاری

سابقه و هدف: با توجه به قرارگیری ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان، احتمال وقوع خشکسالی در آن فراوان است. بنابراین، اجرای فناوری های کم آبیاری به منظور بهره وری بیشتر منابع محدود آب راهکاری علمی در جهت کاهش مصرف آب به شمار می رود. از طرفی، برنج نسبت به دیگر گیاهان زراعی دو تا سه برابر آب بیشتری دریافت می کند و خشکی در برنج مهمترین عامل محدود کننده تولید در سطح جهان است که لزوم استفاده بهینه از منابع آبی جهت تعیین نیاز آبی واقعی گیاه برنج را مشخص می سازد. بنابراین، توسعه و معرفی ارقام متحمل به خشکی، با کاربرد روش های جدید آبیاری، یک روش مفید برای بهبود بهره وری و راندمان مصرف آب در مقابله با خشکی و کم آبی می باشد. این آزمایش با هدف ارزیابی تاثیر روش های مختلف آبیاری بر تغییرات رنگیزه های فتوسنتزی و صفات کمی ژنوتیپ های برنج به منظور انتخاب ژنوتیپ متحمل به تنش خشکی انجام شده است.مواد و روش ها: این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با فاکتور اصلی روش های آبیاری در سه سطح غرقابی (FI)، روش تر و خشک شدن تناوبی تا ۱۰ (AWD۱۰) و ۲۰ (AWD۲۰) سانتی متری زیر سطح خاک و فاکتور فرعی با ۱۰ ژنوتیپ انتخابی از آزمایش گلخانه ای و با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور - معاونت مازنداران (آمل) اجرا گردید. صفات مورد مطالعه شامل ویژگی های فیزیولوژیکی مانند کلروفیل a، b و کاروتنوئید، شاخص برداشت، عملکرد زیستی و عملکرد دانه می باشد. اندازه گیری رنگریزه های فتوسنتزی توسط دستگاه اسپکتروفتومتر و غلظت آن با استفاده از روش ولبورن و لیچتنتالر (۱۹۹۴) انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد که مقادیر رنگیزه های فتوسنتزی در تیمارهای کم آبیاری تفاوتی با آبیاری غرقابی نداشتند. به گونه ای که محتوی کاروتنوئید در AWD۱۰ از بیشترین مقدار برخوردار بود. ژنوتیپ ها نیز اثر بسیار معنی داری بر صفات مرتبط با رنگیزه های فتوسنتزی و عملکرد گیاه نشان دادند. ژنوتیپ AR۸ بیشترین مقدار کلروفیل a و a/ b را به خود اختصاص داد (میانگین به ترتیب هشت و دو میکروگرم بر میلی لیتر). بیشترین کلروفیل b و b + a نیز با میانگین ۲/۵ و ۱۳ میکروگرم بر میلی لیتر در ژنوتیپ وندانا مشاهده شد. بالاترین عملکرد زیستی و دانه نیز به ترتیب مربوط به شیرودی و IR۷۴۴۲۸-۱۵۳-۲- بود. برهمکنش تیمارها نشان داد که ژنوتیپپ ندا در بین سایر ژنوتیپ ها از نظر محتوی رنگیزه های فتوسنتزی و عملکردی در زمان تنش آبی AWD۲۰ از مزیت بیشتری برخوردار می باشد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج این تحقیق می توان بیان کرد که ژنوتیپ ندا، وندانا، (AR۸) IR۷۹۹۰۷-B-۴۹۳-۳-۳-۱ و IR۷۴۴۲۸-۱۵۳-۲-۳ (۵۳ or ۸۶۰۵) گزینه های مناسبی در شرایط تنش خشکی با ادامه پژوهشهای تکمیلی می باشند.

کلیدواژه ها:

شاخص برداشت ، کم آبیاری ، کلروفیل