بررسی کاربرد شاخص جدید خشکسالی کشاورزی بر مبنای رطوبت خاک و شاخص پوشش گیاهی اصلاح شده به کمک داده های سنجش از دور ماهواره های SMAP و TERRA

زمینه و هدف: در روش های اندازه گیری عوامل اثرگذار بر پدیده خشکسالی به صورت میدانی همواره چالش تفکیک مکانی و پیوستگی زمانی و همچنین نیاز به حضور نیروی انسانی کنترل کننده مطرح است. اما به علت توانایی سنجش از دور در اندازه گیری داده های خشکسالی در وسعت تمام سطح کره زمین و با قدرت تفکیک مکانی و زمانی قابل قبول، امروزه استفاده از سنجش از دور در کنترل و رصد خشکسالی بیش از پیش گسترش یافته است و به ابزاری قدرتمند در دست کارشناسان تبدیل شده است. در این پژوهش با استفاده از داده های سنجش از دور بر مبنای دو مولفه رطوبت خاک سطحی و شاخص پوشش گیاهی اصلاح شده (EVI)، خشکسالی کشاورزی" href="https://civilica.com/search/paper/k-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%20%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C%20%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C/">شاخص خشکسالی کشاورزی جدیدی به نام (SMADIN) پیشنهاد شده است.روش پژوهش: در راستای هدف تولید شاخص خشکسالی بر مبنای رطوبت خاک، از داده های رطوبت خاک مربوط به اندازه گیری های تا عمق ۵ سانتیمتری به روش سنجش از دور ماهواره SMAP ، موسوم به داده های رطوبت خاک سطحی استفاده شد. این داده ها پیش از استفاده، با داده های روزانه رطوبت خاک میدانی تهیه شده توسط سازمان هواشناسی کشور در بازه ۲۵۰ روزه اعتبار سنجی شده است. خطای مرحله اعتبار سنجی به روش خطای جذر میانگین مربعات بین داده های ماهواره ای اندازه گیری های روزانه انجام شد. بعلاوه شاخص EVI از روش محاسبه برخط داده های اندازه گیری ماهواره TERRA و سنجنده MODIS بدست آمده است. در نهایت به روش تحلیلی، رابطه شاخص خشکسالی بر اساس رطوبت خاک سطحی پیشنهاد شده است. جهت مقایسه عملکرد این شاخص در شرایط آب و هوایی مختلف دو منطقه نمونه که یکی نماینده آب و هوای خشک و دیگری نماینده آب و هوای مرطوب بودند انتخاب شد. ماتریس همبستگی به روش پیرسون برای خشکسالی کشاورزی" href="https://civilica.com/search/paper/k-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%20%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C%20%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C/">شاخص خشکسالی کشاورزی SMADIN در مقابل شاخص سلامت پوشش گیاهی VHI رسم گردید و در خصوص نتایج بحث و بررسی انجام شد. یافته ها: نتایج اعتبارسنجی نشان داد که رطوبت خاک اندازه گیری شده به روش میدانی در مناطق با کاربری اراضی مشابه در مقابل اندازه گیری سنجش از دور، دارای میانگین خطا جذر میانگین مربعات m^۳/m^۳  ۰۵/۰ بوده است. نتایج تحقیق نیز نشان می دهد خشکسالی کشاورزی" href="https://civilica.com/search/paper/k-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%20%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C%20%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C/">شاخص خشکسالی کشاورزی جدید در مقابل شاخص VHI، در منطقه با آب و هوای مرطوب تا میزان ۹۶% و در منطقه خشک ۹۸% همبستگی دارد. بعلاوه مقایسه ۵ ساله سری زمانی SMADIN و VHI در منطقه مورد در اوج ها و کمینه ها و فراز و فرودها همزمانی دیده می شود.نتایج: در این پژوهش یک خشکسالی کشاورزی" href="https://civilica.com/search/paper/k-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%20%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C%20%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C/">شاخص خشکسالی کشاورزی بر مبنای رطوبت خاک پیشنهاد شد. به اعتقاد نویسندگان این پژوهش در سال های اخیر که عمر ارائه داده های ماهواره SMAP بیشتر از ۷ سال شده است، امکان استفاده از این شاخص در مطالعات آتی وجود دارد. با در نظر گرفتن خطای احتمالی داده های SMAP و TERRA در تامین ورودی های شاخص خشکسالی، پیشنهاد می شود این شاخص در مطالعات آتی در مناطق خشک مانند مناطق مرکزی و جنوبی کشور بیشتر  استفاده گردد.

کلیدواژه ها:

شاخص خشکسالی کشاورزی ، خشکسالی ، رطوبت خاک ، سنجش از دور ، شاخص پوشش گیاهی