اثرات لجن فاضلاب شهری اردبیل بر برخی خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی یک خاک درشت بافت زیر کشت گندم

خاک های درشت بافت عموما دارای ماده آلی ناچیز و ساختمان ناپایدار هستند. استفاده از مواد زائد ارزان قیمت مثل لجن فاضلاب یکی از روش های رفع یا کاهش مشکلات خاک های مذکور می باشد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر لجن فاضلاب شهری اردبیل بر برخی خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی یک خاک لوم شنی منتخب از دشت اردبیل زیر کشت گندم بود. آزمایش گلخانه­ای به صورت طرح بلوک­های کامل تصادفی در ۵ تیمار و ۴ تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل مقادیر ۰ (شاهد)، ۵/۱۱، ۲۳، ۴۶ و ۶۹ گرم لجن هوا خشک در کیلوگرم خاک هوا خشک که به ترتیب معادل صفر، ۳۰، ۶۰، ۱۲۰ و ۱۸۰ تن لجن در هکتار بودند. پس از اختلاط لجن با خاک، بذر گندم بهاره در گلدان­ها کشت گردید. اندازه­گیری پارامترها ۴ ماه بعد از اختلاط لجن با خاک و پس از برداشت گندم انجام گرفت. نتایج نشان داد که کلیه مقادیر مصرفی لجن از ۳۰ تا ۱۸۰ تن در هکتار به ترتیب و به طور معنی دار باعث کاهش جرم مخصوص ظاهری به میزان ۳۴/۳ تا ۸۸/۹ درصد، جرم مخصوص حقیقی به میزان ۳۲/۱ تا ۴۳/۴ درصد، منافذ ماکرو (µm ۷۵ < ) به میزان ۱۲/۹ تا ۸/۱۴۵ درصد و هدایت هیدرولیکی اشباع به میزان ۳/۱۲۹ تا ۵/۴۴۰ درصد نسبت به شاهد گردید. کاربرد لجن در مقادیر ۳۰ تا ۱۸۰ تن در هکتار، کربن آلی را به میزان ۹۴/۲۱ تا ۱۷۶ درصد، میانگین وزنی قطر خاکدانه ((MWD را به میزان ۷۸/۶۴ تا ۲۳۳ درصد، تخلخل کل را به میزان ۲۴/۱ تا ۶ درصد، رطوبت ظرفیت مزرعه را به میزان ۹۱/۱ تا ۱۴/۱۵ درصد، رطوبت نقطه پژمردگی دائم را به میزان ۳/۱ تا ۸۵/۱۵ درصد، رطوبت قابل استفاده گیاه را به میزان ۲۲/۲ تا ۹۸/۱۴ درصد، منافذ میکرو (µm ۳۰ > ) را به میزان ۵۶/۱ تا ۱۹/۲۴ درصد و منافذ مزو (µm ۷۵ تا۳۰) را به میزان ۷/۱۰ تا ۲۹ درصد به­ترتیب و به طور معنی­دار نسبت به شاهد افزایش داد. با توجه به نتایج تحقیق حاضر، امکان استفاده از لجن فاضلاب شهری اردبیل به منظور ارتقای کیفیت فیزیکی خاک­های درشت بافت به ویژه در شرایط زیر کشت گیاه وجود دارد.

کلیدواژه ها:

پایداری خاکدانه ، توزیع اندازه منافذ ، خاک لوم شنی ، رطوبت قابل استفاده ، لجن فاضلاب شهری ، هدایت هیدرولیکی