استفاده تلفیقی از مدل AquaCrop و روش توماس- فیرینگ در بررسی عملکرد گندم دیم

یکی از پیشنهادات کارشناسان برای احیای دریاچه ارومیه تبدیل اراضی آبی به دیم می­باشد، چرا که نزولات جوی کاهش یافته و تغییر اقلیم و افزایش مصارف کشاورزی موجب قطع حق آبه اکولوژیکی رودخانه ها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه شده است، در این میان کشت گندم دیم به عنوان یک راهکار مفید برای جایگزینی محصولات کشت آبی از طرف کارشناسان مرتبط مطرح است. از این رو بررسی مهم ترین عامل محدود کننده عملکرد دیم یعنی میزان رطوبت قابل دسترس گیاه ضروری به نظر می رسد. بدلیل پرهزینه و زمان بر بودن آزمایش های مزرعه ای جهت تعیین عملکرد محصول با دقت بالا استفاده از مدل هایی مانند مدل AquaCrop که در آن عملکرد محصول بر اساس تابعی از رطوبت در دسترس گیاه محاسبه می شود، مطلوب است. در این پژوهش پس از واسنجی و اعتبار سنجی مدل گیاهی یاد شده برای شبیه سازی عملکرد گندم دیم دشت تبریز در دوره آماری ۳۵ ساله (۱۳۹۵- ۱۳۶۰)، متغیرهای هواشناسی منطقه مورد مطالعه با به کار گیری سری زمانی توماس- فیرینگ در دوره آماری مذکور برای ۵ سال آتی پیش بینی شدند و سپس عملکرد گندم دیم توسط مدل گیاهی برای سال های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ تخمین زده شد. در پایان راهکار مدیریتی جهت افزایش پتانسیل تولید گندم دیم ارائه گردید. بر اساس نتایج این پژوهش، توانمندی تلفیقی مدل گیاهی و سری زمانی نامبرده به ترتیب در شبیه سازی عملکرد محصول و پیش بینی اطلاعات اقلیمی در منطقه بالا است. نتایج نشان داد که علیرغم عدم تغییر معنی دار بارش، بدلیل افزایش دما، عملکرد گندم در پنج سال آتی ۱۳ درصد افزایش خواهد یافت. همچنین به دلیل مکفی نبودن بارش پیش بینی شده، انجام آبیاری تکمیلی به مقدار ۴۰ میلی متر برای کشت گندم دیم در منطقه پیش بینی گردید تا پتانسیل تولید افزایش یابد.

کلیدواژه ها:

آبیاری تکمیلی ، اعتبار سنجی ، دشت تبریز ، عملکرد ، مدل گیاهی ، واسنجی