برابری جنسیت در قصاص؛ شرط ثبوت یا اجراء

برابری در جنسیت، یکی از شرایط ثبوت یا اجرای قصاص است که فقهاء اسلامی، درباره­ی آن، دارای آراء متعدد متفاوتی هستند. با توجه به پذیرش تفاوت میان دیه ­ی زن و مرد، نظرات متفاوتی در رابطه با نوع مجازات جنایات عمدی مرد مسلمان نسبت به زن مسلمان وجود دارد؛ چنانکه برخی از فقیهانی که شرط برابری را در جنسیت، از شرایط ثبوت قصاص می­ دانند، دیه و ارش را جایگزین قصاص می­ دانند؛ کسانی که در جنایات عمدی مرد نسبت به زن، به طور مطلق به عدم ثبوت قصاص، فتوی می ­دهند و یا قصاص را صرفا، در صورت تساوی دیه عضو مورد جنایت بین طرفین می ­پذیرند و یا در مورد جنایات عمدی که دیه­ ی عضو مورد جنایت، به ثلث دیه و یا فراتر از آن می­ رسد، به سقوط قصاص حکم می ­دهند؛ این در حالی است که مشهور فقهای امامیه، تساوی در جنسیت را شرط اجرای قصاص می­ دانند و در جنایات عمدی مرد نسبت به زن، که تفاوت دیه وجود دارد، اجرای قصاص را منوط به پرداخت تفاضل دیه از سوی زن و یا اولیای دم وی می­ دانند. به نظر می ­رسد با واکاوی و بازخوانی ادله ­ی مورد استناد فقهاء در پذیرش این شرط ( خواه در مرحله ثبوت و خواه در مرحله اجراء )، می­ توان به پشتوانه ­ی امضایی بودن احکام مربوط به دیه و همچنین با امعان نظر به تاثیر و نقش عنصر زمان در استنباط این احکام، مبنای پذیرش این شرط را مورد مناقشه قرار داد و شرط مذکور را برای ثبوت یا اجرای قصاص، منتفی دانست.

کلیدواژه ها:

شرط قصاص ، برابری جنسیت در قصاص ، شرط ثبوت قصاص ، شرط اجرای قصاص