ماه، نمادها و تصویرهای برخاسته از آن در دیوان خاقانی شروانی

در دیوان خاقانی موضوعات فراوانی وجود دارد که او درباره آنها زیاد سخن به میان آورده و هر بار هم از آن موضوع یک تصویرخیال انگیز یا یک تشبیه زیبا خلق کرده است . این کار علاوه بر نشان دادن هنر شعری وی وتسلط او بر این کار، روشن میسازد که آن موضوع تا چه اندازه دامنه دار است و گستره آن را در پهنه زبان و ادب فارسی نشان چگونه است . اگر او را »خلاق المعانی « می نامند بحق که شایسته اوست . خاقانی از جمله شاعرانی است که آب را از سرچشمه بر می دارد. این استعداد ذاتی کار اوست که خود برای اولین بار خرق عادت کند و دست به ابتکار بزند، نتیجه آن به وجود آمدن معانی بکر و مضمون های تازه و شگفت آور و خیال انگیز است . یکی از این موضوعات که در دیوان خاقانی کاربرد کلیدی و بسامد بالایی دارد، مساله »ماه« است . اینکه او توانسته از یکی از پدیده های طبیعی که جلوی چشم همه شاعران بوده است ، این همه تصویر گوناگون بسازد، بحق کار هر کسی نیست و اگر او خود را »شاعر ساحر « نامیده، اغراق نکرده است . تصویرهایی که خاقانی از ماه ساخته ، اعجاب انگیز و در نوع خود بی نظیر است . این بیانگر آن است که تا چه اندازه وسعت دانش داشته که توانسته بیش از صد تصویر بدیع از » ماه« بسازد و حتی بسیاری از اعتقادات و باورهای کهنی پیشینیان را در شعر خود به تصویر بکشد. هدف از نگارش این مقاله ، که به شیوه توصیفی تحلیلی سامان یافته است ، نشان دادن تصویرسازی های بدیع و نو خاقانی از»ماه« به طالبان این دانش است که به شناساندن بهتر دنیای اندیشه و شعر خاقانی کمک خواهد کرد. و با درک بهتر شعر وی ، خواهیم توانست شناخت درست تری نسبت به شعر شاعرانی ازجمله : نظامی ،انوری و دیگر همعصران و همفکران او به دست آوریم .

کلیدواژه ها:

خاقانی ، ماه ، تصویرسازی ، ابتکار و نو آوری ، شعر ، اعتقادات و باورها.