بررسی تغییرات رنگیزه های فتوسنتزی، فعالیت آنتی اکسیدانی و غیر آنتی اکسیدانی و برخی صفات مورفولوژیکی تحت تنش خشکی در گیاه کرچک (.Ricinus Communis L)

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: تنش خشکی از مهم­ترین تنش ­های محیطی می­ باشد که بر­روی گیاهان تآثیر می­ گذارد.؛ بنابراین شناخت مکانیسم­ های که گیاه در مواجهه با تنش از خود نشان می ­دهد، ضروری می ­باشد. مواد و روش­ ها: به­ منظور مطالعه تآثیر تنش خشکی بر صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه کرچک، آزمایشی به­ صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی ساری در سال ۸-۱۳۹۷ به اجرا در­آمد. عامل اول شامل ۲۲ اکوتیپ کرچک و عامل دوم اعمال تنش خشکی در ۵ سطح، آبیاری کامل، قطع آبیاری در اوایل مرحله رشد سنبله به­ مدت (۱۱، ۲۲، ۳۳ و ۴۴ روز) انجام شد. در این پژوهش صفاتی شامل فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، فنل، فلاونوئید و میزان پروتئین و همچنین صفات مورفولوژیک مانند ارتفاع گیاه و شاخص سطح برگ نیز اندازه­ گیری شد. یافته­ ها: نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، میزان پروتئین، فنل و فلاونوئید به طور معنی­ داری افزایش می­یابد در حالیکه میزان رنگیزه­ های فتوسنتزی و کاروتنوئید و همچنین ارتفاع گیاه و شاخص سطح برگ کاهش معنی­ داری را با افزایش تنش از خود نشان دادند. با توجه به نتایج تجزیه خوشه­ ای در شرایط تنش خشکی اکوتیپ ­های کرچک به سه خوشه تقسیم شدند. اختلاف بین اکوتیپ ­هایی که در گروه مقاوم قرار گرفتند در مقایسه با اکوتیپ ­های حساس تحت تنش در صفات سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، فنل، فلاونوئید، میزان پروتئین، ارتفاع بوته و شاخص سطح برگ به­ترتیب ۸۳/۴۱، ۸۳/۳۳، ۸۵/۵۷، ۸۴/۲۱، ۸۲/۰۸، ۸۸/۷، ۸۶/۴۴، ۸۶/۸۱، ۷۸ و ۸۰/۹ درصد بود. با توجه به نتایج اکوتیپ­ های ۲،۳، ۵، ۸ و ۱۹ را می ­توان به عنوان اکوتیپ­ های مقاوم جهت کارهای اصلاحی بعدی معرفی نمود. نتیجه­ گیری: در مجموع به ­نظر می­رسد اکوتیپ­های مقاوم با­ توجه به ­شدت آسیب­دیدگی کمتر از نظر شاخص ­های رشدی و افزایش بیشتر در فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD) و تجمع پروتئین، فنول و فلاونوئید میزان مقاومت بیشتری در برابر تنش خشکی از خود نشان دادند.

کلیدواژه ها:

Abiotic Stress ، Carotenoid ، Leaf Protein ، Phenol and Flavonoid Content ، Superoxide Dismutase ، پروتئین برگ ، تنش غیر زیستی ، سوپراکسید دیسموتاز ، کاروتنوئید ، محتوای فنل و فلاونوئید