بازنمایی ساخت اطلاعی درونی و بیرونی در جملات مرکب زبان فارسی

ساخت اطلاعی و چگونگی بازنمایی آن در انواع ساخت ها از جمله مباحثی است که توجه زیادی را در حوزه رویکردهای نقش گرا نسبت به بررسی زبان به خود جلب کرده است. در این جستار برآنیم که به بررسی چگونگی توزیع اطلاع ازمنظر مدیریت زمینه مشترک در جملات مرکب بپردازیم. در دستور نقش و ارجاع بندهای ناهم پایه به دو نوع ناهم پایه دختر و ناهم پایه افزودنی تقسیم می شود. از این رو می توان ساخت اطلاعی بیرونی را شامل ساخت اطلاعی در کل بند ناهم پایه و ساخت اطلاعی درونی را مشتمل بر ساخت اطلاعی بند درونه محسوب کرد. در این پژوهش براساس پارامترهای مذکور [ساخت های ناهم پایه دختر دربرابر ناهم پایه افزودنی و ساخت اطلاعی بیرونی در برابر ساخت اطلاعی درونی] به بررسی چگونگی توزیع اطلاع در جملات مرکب زبان فارسی پرداختیم و به نتایجی دست یافتیم که به طور خلاصه به این شرح است: بندهای موصولی تحدیدی عموما نمی توانند میزبان کانون جمله و همچنین محدوده مناسبی برای ظهور مبتداهای تقابلی باشند، چراکه درصورت وجود مقوله های اطلاعی مذکور، این بند نمی تواند وظیفه اصلی خود را که کمک به شناسایی مرجع (اسم هسته ای مورد توصیف) است انجام دهد. بندهای قیدی که نوعی از بندهای افزودنی هستند نمی توانند دارای ساخت اطلاعی درونی باشند یا به عبارتی نمی توان هیچ یک از سازه های درونی آنها را مورد سوال قرار داد. تنها راه سوالی سازی این عناصر به طریق انعکاسی یا درجاست که این موضوع به شدت وابسته به بافت است. بندهای متممی در زبان فارسی دارای ساخت اطلاعی درونی کامل هستند و بندهای متممی دارای افعال شیوه بیان و واقعیت نما، در زبان فارسی به خصوص در زبان گفتار می توانند ساخت اطلاعی درونی داشته باشند، درصورت وجود پیش انگاره تقابلی نیز بندهای متممی دارای ساخت اطلاعی درونی خواهند بود. لازم به ذکر است که تجزیه و تحلیل پژوهش حاضر بر پایه داده های ماشینی خواندنی از داستان هایی با نثر نزدیک به زبان گفتار از شبکه جهانی وب صورت گرفته است.

کلیدواژه ها:

ساخت اطلاعی ، مدیریت زمینه مشترک ، ناهم پایه دختر ، ناهم پایه افزودنی ، ساخت اطلاعی درونی ، ساخت اطلاعی بیرونی.