پرتوزایی طبیعی در نمونه های گرانیتی استفاده شده به عنوان مصالح ساختمانی در ایران

برای تعیین پرتوزایی طبیعی مصالح ساختمانی استفاده شده و ارزیابی شاخص های مورد نظر در ارتباط با محیط زیست، بهداشت و جامعه ،۱۴ نمونه از سنگ های آذرین استفاده شده در ایران به عنوان سنگ های گرانیتی انتخاب و پرتوزایی طبیعی نمونه ها شامل اندازه گیری اکتیویته هسته های ۲۲۶Ra, ۲۳۲Th و ۴۰K بر حسب Bq/kg انجام شد. پرتوزایی معادل نمونه های مطالعه شده برحسب معادل رادیم Raeq برای تمام نمونه ها محاسبه شد که در محدوده Bq/kg ۷۲/۴۵۰ - ۵۰/۲۱۰ است. برای ارزیابی شاخص های ریسک محیط زیست، شاخص های خطر خارجی Hex، خطر داخلی Hinو نرخ دوز جذب شده محاسبه شدند. شاخص محاسبه شده Hin برای نمونه های مطالعه شده در محدوده بین۸۱/۰- ۶۳/۱و برای Hex ۵۷/۰- ۲۲/۱ است. مقادیر توصیه شده برای شاخص پرتوگیری داخلی و خارجی به ترتیب ۵/۱ و ۱ است. طبق استاندارد UNSCEAR میزان دوز پرتوزایی موثر سالانه بر حسب mSv/y محاسبه شد که مقدار آن برای یکی از نمو نه ها ۰۵/۱ و برای بقیه نمونه ها در محدوده ۳/۰ - ۱ mSv/y قرار می گیرد. طبق توصیه کمیسیون اروپا برای مصالح ساختمانی با دوز موثر سالانه بالاتر از ۱ mSv/y می باید مراقبت های لازم جهت مراقبت از اشعه های پرتوزا صورت گیرد. تهویه فضاهای بسته و اتاقهای خواب از جمله اقدامات ساده و مراقبتی است که موجب کاهش غلظت گازهای پرتوزا می شود. مطالعات کانی شناسی نشانگر همبستگی مقدار رادیواکتیویته اندازه گیری شده با فراوانی کانی های فلدسپات پتاسیم، زیرکن، اسفن و آلانیت دارد و همچنین تاثیر بافت تجمعی در افزایش پرتوزایی است.

کلیدواژه ها:

ایران ، پرتوزایی طبیعی ، گرانیت ، مصالح ساختمانی ، نرخ دوز موثر