تبیین نقش باورهای اعتقادی در سلوک عرفانی خواجه عبدالله انصاری بر اساس الگوی دیلتز

اندیشه های احمد بن حنبل در سلوک عرفانی خواجه در منازل السائرین حضور قابل توجهی دارد. شریعت گرایی و سنتمحوری، پذیرش کارکرد ابزاری و درک ناتوانی عقل و همچنین منع تاویلگرایی، از جمله دیدگاه هایی هستند که خواجهمتاثر از آراء پیشوای فقهی خود، آن ها را در حکم بدیهیات گرفته و به سان پیش فرض هایی صحت آن ها را پذیرفته است.این گونه باورها که ریشه اعتقادی – دینی داشته و در ضمیر عارف با صدق و توجیه همراه می شوند، در تشکیل بنیادمعرفتی او تاثیر میگذارند. بر اساس الگوی رابرت دیلتز (ت ۱۹۵۵ م)، اجزای وجود ما تک به تک تغییر نمی کنند، بلکه ایننظام وجودی ماست که به عنوان یک کل واحد تغییر میکند. از تطبیق نظریه دیلتز بر نظام فکری و سلوکی خواجه اولامی توان نقش و جایگاه مهم معنویت و جنبه های معنوی و اعتقادی – دینی و هویت شخص و باورها و ارزش های او رانشان داد، به این معنی که تاثیر پذیری عارف مسلمان از بعد معنوی، کیستی و چیستی (هویت) او در جهت دهی و تغییرباور و ارزشهای او اجتناب ناپذیر است، ثانیا میتوان این طور نتیجه گرفت که هرگونه تغییر در باورها و ارزشهای عارف،می تواند متاثر از هر کدام از طبقات هرم باشد، اگر چه سریع ترین تغییرات زمانی رخ میدهد که در درجه نخست، سطحمعنویت و در درجه دوم، هویت عارف دستخوش تغییر شود.

کلیدواژه ها:

خواجه عبدالله انصاری ، سلوک عرفانی ، عرفان عملی ، رابرت دیلتز