تغییرات زمانی و مکانی خشکسالی هواشناسی در حوزه آبخیز کارون بزرگ

خشک سالی از ویژگیهای اصلی و تکرار شونده ی اقلیم های مختلف و هم چنین یکی از وقایع محیطی و بخش جدایی ناپذیر نوسانات اقلیمی است. سامانه های پایش در تدوین طرح های مقابله با خشکسالی و مدیریت آن از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد و به همین دلیل از شاخص های کمی موجود برای بیان این پدیده استفاده می گردد. از آنجا که این شاخص ها به صورت نقطه ای محاسبه می گردد، لازم است که به صورت مکانی پردازش شود. در این راستا از روش های میانیابی و از جمله زمین آمار استفاده می شود. در این پژوهش تحلیل و چگونگی تغییرات زمانی خشک سالی هواشناسی و همچنین قابلیت روش های کریجینگ، کوکریجینگ، عکس فاصله وزنی (IDW) و تابع شعاعی (RBF)، در تحلیل مکانی خشکسالی هواشناسی در کل حوزه آبخیز کارون بزرگ مورد ارزیابی قرار گرفت. تحلیل خشکسالی با استفاده ازداده های بارندگی ۵۸ ایستگاه بارانسنجی و ۱۱ ایستگاه سینوپتیک با طول دوره آماری ۳۰ ساله در بازه زمانی ۶۶-۱۳۶۵ تا ۹۵-۱۳۹۴ با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) انجام گرفت. سپس نقشه های خشکسالی تهیه و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که کمترین مقدار ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) مربوط به روش کوکریجینگ با مقدار (۳۲/۰)، و روش تابع شعاعی با مقدار (۳۴/۰)، و این روش به عنوان بهترین روش برای سال (۹۲-۱۳۹۱) می باشد. هم چنین سال (۸۷-۱۳۸۶)، بیشترین ایستگاه ها درگیر خشک سالی خیلی شدید و سال (۷۹-۱۳۷۸)، بیشترین ایستگاه درگیر خشک سالی شدید بودند. به طور کلی نتایج نشان داد که روش کوکریجینگ از دقت بالاتری نسبت به سایر روش ها در پهنه بندی خشک سالی برخوردار است.

کلیدواژه ها:

زمین آمار ، شاخص SPI ، ایستگاه بارانسنجی ، خشکسالی ، سامانه های پایش