بررسی مناسبات قدرت و ایدئولوژی در نمایشنامه «پرده خانه» اثر بهرام بیضایی بر اساس نظریه تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف

جستار حاضر به منظور سنجش کارایی نظریه نورمن فرکلاف در تحلیل درام اجتماعی، نمایشنامه «پرده خانه» اثربهرام بیضایی را مورد واکاوی قرار داده است. در این پژوهش برای استخراج مناسبات قدرت و ایدئولوژی از لایه هایزیرین متن، علاوه بر توجه به توصیف ویژگی های زبانی آن، عوامل برون متن، یعنی بافت موقعیتی و اجتماعی نیز موردتوجه قرار گرفته است. پرسش اصلی پژوهش، آن است که نحوه برخورد این متن با گفتمان اقتدارگرای مردسالار درسطح های توصیف، تفسیر و تبیین به چه نحو است؟ این مطالعه به روش توصیفی- تحلیلی و با شیوه تلفیقی (کمی وکیفی) صورت گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که می توان در لایه های زیرین نمایشنامه پرده خانه بهمناسبات قدرت دست یافت. در این گفتمان، علاوه بر تحلیل برخی از خصوصیات شخصیتی زنان در جامعه مردسالار،کنش های گوناگون آنان در چنین نظامی برجسته سازی شده است. بررسی این نمایشنامه از منظر آوایی، واژگانی ونحوی (سطح توصیف) نشان داد که ویژگی های مدنظر فرکلاف، در چارچوب ارزش های گوناگون صوری در این متنقابل مشاهده است. در سطوح تفسیر و تببین نیز نمودهای بافت موقعیتی و مناسبات قدرت و ایدئولوژی در متننمایشنامه پرده خانه کاملا آشکار است.

کلیدواژه ها:

نورمن فرکلاف ، بهرام بیضایی ، پردهخانه ، تحلیل گفتمانی انتقادی ، ایدئولوژی ، قدرت