گسترش هنر و معماری اسلامی،ارمغان جاده ابریشم

برای اولین بار در اواخر قرن نوزدهم) جغرافی دان و زمین شناس آلمان ی فردیناند فون ریشتوفن Ferdinand von 1905 1833 ) ، در توصیف جاده های بازرگانی میان چین، آسیای مرکزی و اروپا ، اصطلاح جاده ابریشم )Richthofen) را بکار برد . از آن پس محققان پی بردند که این مفهوم ، واقعیت پیچیده ای را در بر می گیرد ؛ این جاده که از ارتباط شبکه کاملی از جاده ها شکل یافته ، با گذشت قرنها راه خود را در بخش وسیعی از کره زمین پی گرفته و تنظیم کننده عملکردهای متنوع فرهنگی ، هنری ، سیاسی ، اجتماعی ، مذهبی و ... بوده است. شناخت دنیای پیرامون و رویکرد به علم جغرافیا از موضوعاتی است که پس از ظهور اسلام ، به واسطه اشارات تاریخی قرآن و پیامبر (ص) به مردم دیگر سرزمینها و سیر آفاق و انفس و نیاز مسلمانان به شناسایی جهان پیرامون و تجارت مورد تاکید قرار گرفت. از سده سوم هجری تا حمله مغول در قرن هفتم ، جهانگردان بنامی پا به عرصه وجود نهادند که با تدوین نوشته هایی به شرح و شناسایی سرزمینهای واقع در م سیر راههای بازرگانی از آن میان جاده های شرق و غرب جهان که بعدها به جاده ابریشم شهرت یافت ، پرداختند و بدین ترتیب ، توسعه هنرهای مشترک در این مسیر را رونق بخشیدند. گشودن سرزمینهای نو، بایستگی استقرار اعراب مسلمان در سرزمینها و از همه مهمتر بایستگی برقراری سامان مالیاتی ، نوین، مستلزم داشتن آگاهی بسنده در ساز و کارهای اقتصادی اجتماعی باستانی سرزمینهای گشوده بود .(حلبی ، 1371 ( 361 360 تمایل مسلمانان به شناخت مناطق مختلف نه تنها رهگشای تبادلات بیشتر تجاری و کسب درآمد از طریق شناسایی محصولات تجاری در مسیر جاده ابریشم بود ، بلکه به نوعی اشاعه دین مبین اسلام و فرهنگ و هنر ایرانی با رنگ و بوی اسلامی در نقاط دور افتاده را نیز در پی داشت. کشورهای اسلامی واقع در مسیر جاده ابریشم ،چهارراه اصلی فرهنگی را بوجود می آورند که غنی ترین و گسترده ترین میراث بشر در آن قرار د ارد. این میراثهای زنده و تاریخی جاذبه های اصلی جهانگردی را در منطقه ایجاد کرده است . بازنگری الگوهای کهن ارتباطی در مسیر راههای ابریشم و ترمیم بافت تاریخی آن،نه تنها حفظ و نگهداری آن را تضمین می کند بلکه موجب زنده ماندن سنتهای منطقه و رونق گردشگری می گردد .و مکانهای مورد نظر در این مسیر ،به عنوان سمبل و نماد معنا و مفهوم می یابد. در این مقاله سعی شده علاوه بر شناسایی توانمندیهای این جاده مهم تاریخی فرهنگی ، سیر شکل گیری هنر اسلامی در آثار هنری مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

جاده ابریشم ، هنر اسلامی ، تاریخ فرهنگی ، بازرگانان مسلمان