بررسی تولید معنا در فضای شهری برمبنای تئوری ساخت یابی (مطالعه موردی: بازار تبریز)

خوانش معنا در فضاهای شهری که در گرو فهم فرایند تولید معنا در زمینه شکل گیری آن است، در درک بسیاری از پدیده های شهری راهگشاست. در این پژوهش، به بررسی روند معنادارشدن و خوانش فضا و عوامل موثر بر آن از دریچه ای ویژه پرداخته می­شود و تحلیل نحوه تولید و بازتولید معانی، با تاکید بر زمینه های اجتماعی و فرهنگی فضای شهری و به­عبارتی «متن» مورد نظر، موضوع اصلی این پژوهش است. براین­اساس، با رویکردی نوین به موضوع تولید معانی پرداخته شده است؛ رویکردی که برپایه بن مایه های معنی شناسی در حوزه زبان شناسی شکل گرفته و مشتمل بر دیدگاه های ساختارگرایی و خوانش مخاطب است. در این رویکرد، با تاثیرپذیری از تئوری «ساخت یابی» آنتونی گیدنز در جامعه شناسی- که شامل دو وجه عمده «ساخت» و «عاملیت انسان» در تحقق پدیده های اجتماعی است- و تطبیق آن با ویژگی های فضای شهری (به عنوان یک متن)، عوامل شکل دهنده به فضاهای معنادار بررسی می­شود. براساس این رویکرد، فضای نوشتاری (ساخت) و فضای گفتاری (کنش خوانش)، عوامل اصلی در قرائت فضای زیستی انسان هستند و زمینه تولید معنا را فراهم می کنند. از این منظر، ساختار فضا به­همراه روابط فرهنگی و اجتماعی متجلی در الگوهای رفتاری بهره برداران، به تولید معنا در فضاهای شهری منجر می شود. به منظور آزمایش فرضیه، بازار تبریز به عنوان نمونه ای از فضای شهری معنادار در شهر ایرانی بررسی شد. نتایج مطالعه این مجموعه فضایی، نشانگر انطباق کامل ساختار فضایی و الگوهای رفتاری جاری در فضاست.

کلیدواژه ها:

الگوی رفتاری ، بازار تبریز ، تئوری ساخت یابی ، ساختار فضا ، معنای فضای شهری