مقایسه تطبیقی عناصر بصری در نسخه جامع التواریخ کاخ گلستان)۱۵۹۶ م( و حمزه نامه موزه متروپلیتن)۱۵۷۵-۱۵۶۰م(

در دوران صفوی هنرمندان دربار شاه طهماسب بدلیل کم توجهی به سوی سرزمین های هند مهاجرت کردند و دربار همایون به دلیل هنردوستی و آشنایی و شناخت هنر ایرانی پذیرای هنرمندان بنام ایرانی بوده و در صدد جلب رضایت آنان تالش کرد. حضور هنرمندان ایرانی در دوره دوم حکومت همایون گورکانی)۹۶۳-۹۶۲ ه( در هند سبب تاثیرگذاری هنر ایرانی بر هنر هندی شد و هسته اولیه مکتب نگارگری گورکانی پدید آمد که در آن متعاقبا نگرش و رویکردهای قابل توجهی دیده میشود. اولین نمونه هنری از این مکتب اثر عظیم و ارزشمند حمزه نامه است. این اثر یکی از حماسه های منثور و مصور فارسی که به شکل اساطیری و افسانه ای به شرح احوال حمزه، عموی پیامبر )ص( و جنگهای او پرداخته است. از این نسخه تصاویر متعددی در کتابخانه های مختلف دنیا وجود دارد که در این پژوهش به پنج نگاره محفوظ در موزه متروپلیتن اشاره خواهد شد.جامع التواریخ نیز یکی از نسخ مصور دوران صفوی میباشد که در مکتب گورکانی )هند و ایرانی( پدید آمد و حاصل ترکیب و تلفیق ویژگی های نقاشی ایران و هند است. این نسخه در کتابخانه کاخ گلستان نگهداری میشود که ۷ نگاره از ۹۸ نگاره این نسخه انتخاب و مورد مقایسه قرار گرفته است. از آنجا که تا کنون هیچ گونه پژوهش جامع و کاملی بر روی این نسخه صورت نگرفته است، نگارنده در پی پر کردن این خال شناختی، در این پژوهش سعی داشته تا مقایسه ای میان نگاره های این نسخه و نسخه حمزه نامه موزه متروپلیتن انجام دهد. روش پژوهش در مقاله پیش رو مقایسه تطبیقی با روش توصیفی - تحلیلی بوده و گرد آوری داده ها با استفاده از منابع کتابخانه ای و سایتهای اینترنتی و تحقیقات میدانی از طریق مراجعه به مجموعه کاخ گلستان میباشد. هدف از انجام این پژوهش شناخت ویژگی های عناصر بصری موجود در این دو نسخه و بیان وجوه تشابه و تمایز میان آنها بوده و پژوهنده در پی پاسخ به این سوال خواهد بود که عناصر بصری بکار رفته در نسخه حمزه نامه و جامع التواریخ کاخ گلستان دارای چه مشخصه هایی بود و چه تشابهات و تفاوتهایی میان عناصر نگارگری این دو نسخه وجود دارد؟

کلیدواژه ها:

نگارگری ، مکتب هند و ایرانی ، جامع التواریخ ، حمزه نامه