تبیین رابطه طایفه گرایی و مشارکت سیاسی (نمونه پژوهی: انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه ممسنی)

مشارکت سیاسی، در هر جامعه­ای تحت تاثیر شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، جغرافیایی، باورهای مذهبی، پیشینه تاریخی و غیره آن جامعه شکل می­گیرد. یکی از عوامل اثرگذار بر مشارکت سیاسی، مقوله طایفه­گرایی است. طایفه­گرایی نوعی احساس و انگیزه درونی در افراد ساکن در مکان و فضای جغرافیایی خاص است که ارزش­های مرتبط با نحوه ادراک از مکان و محل زیست را بر ارزش­های فراتر از محل یا مرتبط با محل­های دیگر ترجیح می­دهند. در این میان حوزه انتخابیه ممسنی در استان فارس از جمله قلمروهایی است که تحت تاثیر مناسبات زندگی ایلی و عشیره­­ای قرار داشته است. از رهگذر چنین مناسباتی، الگوی مشارکت سیاسی در این شهرستان، کارکردی طایفه محور دارد. پژوهش حاضر ماهیتی توصیفی تحلیلی دارد و پرسش اصلی این است که چه رابطه­ای میان طایفه­گرایی و مشارکت سیاسی در حوزه انتخابیه ممسنی وجود دارد؟ فرضیه پژوهش نیز این است که بین دو متغیر طایفه­گرایی و مشارکت سیاسی ارتباط معناداری وجود داشته و گرایش­های محیطی و طایفه­ای نقش کلیدی در مشارکت انتخاباتی در حوزه انتخابیه ممسنی دارد. به عبارتی، نتایج پژوهش نشان داد؛ چهار دور اول انتخابات مجلس شورای اسلامی که هنوز گرایش­های زادگاهی طایفه­ای­ در حوزه انتخابیه ممسنی شکل نگرفته بود، میزان مشارکت سیاسی (انتخاباتی) فرایند طبیعی خود را داشته است. اما از دور پنجم به بعد، شاهد مرزبندی­های اجتماعی و جغرافیایی هستیم که ساکنان را از یکدیگر جدا و خود سرچشمه تولید مفاهیم «خود» و «دیگران» را به همراه داشت و این مسئله منجر به شکل­گیری رفتار انتخاباتی هویت­گرایانه و تعصب طایفه­ای شد و میزان مشارکت سیاسی را تحت­الشعاع خود قرار داد، به طوری­که داده­ها گویای این است که میزان مشارکت انتخاباتی روندی صعودی فزاینده­ای را طی کرده است و حتی از جمعیت واجد شرایط بیشتر است.­