ارزیابی روش های مختلف تشعشعی و رطوبتی جهت برآورد تبخیر تعرق مرجع و اثرات خشکی هوا بر آن در استان گلستان

بر اساس استاندارد فائو به میزان آب مصرف شده توسط مزرعه پوشیده از گیاه مرجع ( چمن) در یک دوره زمانی مشخص و بدون تنش آبی تبخیر-تعرق گیاه مرجع (ETo) گویند. این پارامتر به دو روش مستقیم (لایسیمتری) و غیر مستقیم (معادلات تجربی) برآورد می شود. به دلیل عدم وجود داده های دقیق لایسیمتری در استان گلستان و معرفی روش فائو-پنمن-مانتیث (F-P-M) به عنوان روش استاندارد مرجع از سوی بسیاری از محققین و موسسات تحقیقاتی جهانی، روش مزبور به عنوان معیار ارزیابی روش های مختلف تشعشعی و رطوبتی در ایستگاه های سینوپتیک گرگان، گنبد و مراوه تپه (واقع در استان گلستان) مورد استفاده قرار گرفت. در این ارزیابی داده های هواشناسی در سه وضعیت اصلاح نشده و اصلاح شده در شرایط محلی و جهانی (اصلاح داده ها با استفاده از ضرایب به دست آمده به ترتیب برای منطقه مورد نظر و تمسگن) بکار گرفته شدند. نتایج نشان دادکه روش های تشعشعی ماکینک، تورک، جنسن-هیز و تابشی (دورنباس- پروت) به ترتیب مقدار ETo مناسب تری را در منطقه برآورد می نمایند. اصلاح داده ها در ایستگاه های گرگان و گنبد تاثیر قابل توجهی بر نتایج ندارد. لیکن در مراوه تپه می تواند آن ها را تا حدود ۱۵% بهبود بخشد. با قرار دادن مقادیر ETo روزانه به دست آمده (از همه این روش ها در ایستگاه های گرگان و گنبد و روش جنسن-هیز در مراوه تپه) در معادله همبستگی بین روش های مورد نظر و روش استاندارد، مقدار ETo قابل قبولی نسبت به روشF-P-M تخمین زده شد، به طوریکه اختلاف آنها در ایستگاههای گرگان و گنبد حدود ۲ تا ۳% و در مراوه تپه حدود ۹% بود. روش های رطوبتی (پاپاداکیس و ایوانف) در استان گلستان از کارایی مناسبی برخوردار نبوده، لیکن اگر مقادیرETo به دست آمده از این روش ها توسط معادله همبستگی مناسبی (بین مقادیر روش استاندارد و مقادیر روش های مورد نظر) در ایستگاه های گرگان و گنبد تصحیح شوند، می توان از این روش ها استفاده نمود، به طوریکه شیب معادله ناشی از مقادیر تصحیح شده از این روش با مقادیر ETo استاندارد به حدود ۹۹/۰ و ۰۲۵/۱ رسید. از نتایج این تحقیق می توان برای نقاطی از استان که دارای اقلیمی مشابه هر یک از این ایستگاهها می باشند استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

تبخیر-تعرق گیاه مرجع ، خشکی هوا ، استان گلستان