مشارکت اقتصادی زنان و باروری در ایران

بیشتر تحقیقات نشان می­دهند که رابطه­ای معکوس بین مشارکت زنان در نیروی کار و فرزندآوری وجود دارد. با این حال با وجود کاهش چشمگیر باروری در ایران طی دو دهه گذشته، مشارکت زنان رشد قابل ملاحظه ای نداشته است. برای بررسی این موضوع، این مطالعه دو هدف را دنبال می­کند: نخست، تبیین نظری رابطه ی مشارکت اقتصادی زنان و فرزندآوری آن ها؛ دوم، بررسی تجربی موضوع با استفاده از داده­های «آمایش هزینه و درآمد خانوار» مرکز آمار ایران برای سال های ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۱. طبق مدل نظری، دو رابطه متقابل بین مشارکت اقتصادی زنان و فرزندآوری آن ها قابل تصور است. از یک طرف، اثر درآمدی که از طریق آن مشارکت بیشتر زنان می­تواند موجب افزایش درآمد خانوار و در نتیجه باروری بالاتر ­شود؛ از طرف دیگر، اثر جانشینی که طبق آن تمایل به فرزندآوری خانوار، مشارکت اقتصادی زنان را تضعیف می­کند. نتایج یک سیستم معادلات همزمان در داده­های تابلویی استانی، وجود هردوی این روابط را تایید می­کند. برای مواجهه با این مشکل درونزایی، در خردسنجی از هم­جنس بودن دو فرزند اول بعنوان متغیر ابزاری تصمیم برای باروری مجدد استفاده می­کنیم. بر اساس نتایج، رابطه مورد بررسی در ایران بیشتر طبق الگوی اثر درآمدی است. بر این اساس، رفتار جانشینی فرزندآوری و مشارکت، که بیشتر تابع متغیرهای فرهنگی است، در دوره مورد بررسی متحول شده است. بنابراین تسهیل مشارکت و حمایت از زنان شاغل در ایران تهدیدی برای بدتر شدن وضعیت باروری نیست و حتی ممکن است از طریق افزایش درآمد، یک سیاست تشویق فرزندآوری نیز محسوب شود.

کلیدواژه ها:

مشارکت زنان ، باروری ، اثر درآمدی ، اثر جانشینی ، درونزایی