خسارت کنه Phytonemus pallidus (Banks) (Acari: Tarsonemidae) روی ارقام تجاری توت فرنگی گلخانه ای (گزارش کوتاه علمی)

کنه سیکلامن (Phytonemus pallidus (Banks) ) اولین بار درسال ۱۸۹۸ میلادی از نیویورک (Banks, ۱۹۰۱). تا کنون فعالیت این کنه در اغلب کشت های توت فرنگی از امریکا، کشورهای امریکای جنوبی، ژاپن، تایوان، جمهوری کره، آفریقایی جنوبی، اروپا ازجمله هلند وترکیه گزارش شده و خسارت آن روی گیاهان پنجه مریم، بنفشه آفریقایی، بگونیا، ژربرا، داودی، شمعدانی عطری، گل گشواره، زبان درقفا،گل اطلسی و گل میمون گزارش شده است (Denmark, ۲۰۱۶). ورود این کنه به ایران منشاء خارجی دارد و در ابتدا از روی ارقام پاروس، کویین الیزا، کردستان، اروماس، کاماروسا، سلوا از مزارع توت فرنگی کردستان در سال ۱۳۹۵ گزارش شد (Kamangar et al., ۲۰۱۶). همچنین دامنه میزبانی این کنه روی علف های هرز نقره ای، غربیلک، هفت بند، تاج خروس، بارهنگ، پیرگیاه،سیزاب و پنیرک از استان کردستان در سال ۱۳۹۵ مشاهده شده است (Mansour Ghazi, ۲۰۱۸). در گلخانه های توت فرنگی منطقه هشتگرد، (استان البرز) اولین بار خسارت شدید کنه سیکلامن روی ارقام سابرینا و کاماروسا در پائیز-۱۳۹۸ و در شرایط دمای ۱۶ الی ۲۲ درجه سلسیوس ورطوبت بیش از ۷۰ درصد مشاهده شد. این کنه دارای مراحل زیستی تخم، لارو، شفیرگی، نر و ماده می باشد. شکل ظاهری پای چهارم در تفکیک کنه نر وماده بسیار مهم است. به طوری که بند انتهایی پنجه و ساق درکنه ماده باهم ادغام شده و دارای یک جفت موی بلند وکوتاه و کنه نر دارای ناخن قوی روی پنجه پای چهارم می باشد و از آن برای تصاحب و حمل مرحله شفیرگی کنه ماده و جفت گیری استفاده می کند. رنگ لارو و شفیرگی (pharate female) کنه سفید، و رنگ ماده ونر بالغ کنه سیکلامن زرد تا کهربایی است. خسارت آن از طریق تزریق بزاق سمی روی برگ های جوان و تازه روئیده، ساقه،کاسبرگ گل سبب عدم تشکیل میوه، کاهش رشد تا خشک شدن کامل بوته های توت فرنگی آسیب دیده می شود. تا حدودی این علائم شبیه به علائم خسارت بیماری فیتوپلاسمی می باشد. نتایج تاثیر دوگونه کنه شکارگر (Neoseiulus californicus McGroger), N. cucumeris (Oudemans)) ازکنه های فیتوزیئیده برای کنترل بیولوژیک آن، تا ۷۶ درصد موفق اعلام می شود (Easterbrook et al., ۲۰۰۱). بیشتر علائم خسارت کنه سیکلامن روی ارقام تجاری سابرینا و کاماروسا بوته های توت فرنگی گلخانه ای درامتداد انتقال باد گرم یا اطراف سیستم گرمایشی در منطقه هشتگرد مشاهده شد. در حال حاضر تنها روش بازدارنده از خسارت کنه سیکلامن روی بوته های توت فرنگی استفاده از کنه کش ها می باشد. با استفاده از نشاء های سالم توت فرنگی برای کشت گلخانه، تا حد زیادی از گسترش و شدت خسارت کنه سیکلامن در مراحل رشدی بوته های توت فرنگی جلوگیری می شود.

کلیدواژه ها:

کنه سیکلامن ، خسارت ، توت فرنگی ، گلخانه