تفاوتهای سبکی غزل حافظ و سلمان ساوجی از نظر کاربست فعل

زیباییهای ادبی و هنری غزل حافظ بر همگان مبرهن است؛ اما این زیباییها زمانی بیشتر آشکار میشود که با غزلهای دیگر شاعران و بویژه غزلهایی که مورد توجه وی بوده و در استقبال از آن اشعار، غزلهایی همزمینه سروده؛ بررسی مقایسهای گردد. چنین بررسیهایی تا حدی میتواند این امر را محرز کند که چرا غزلدوستان از خوانش غزل حافظ در مقایسه با غزلهایی با همان زمینه؛ حظی وافرتر و متفاوتتر دریافت میکنند. زبانشناسی نقشگرای هلیدی که در تحلیل متون ادبی کارآمد نشان داده شده؛ در پاسخ به این پرسش میتواند کمک نماید. در این رویکرد، فرانقش تجربی که به بازنمایی تجربه های انسان از جهان بیرون و درون می پردازد؛ بیانگر محتوای گزاره ای بند است که به وسیله فعل اصلی بیان می شود و به آن فرایند می گویند. در جستار پیش رو، با بهرهگیری از روش توصیفیتحلیلی و آماری، در پی پاسخ به این پرسش هستیم که غزل حافظ و سلمان از نظر کاربست انواع فرایندها چه تفاوتهایی با هم دارند و این تفاوتها چه تاثیراتی بر سبک غزل این دو شاعر و به تبع آن التذاذ ادبی شعر آنان دارد. نتایج این پژوهش حاکی از این است اگرچه هر دوی این آثار در یک ژانر مشترک (غزل) نوشته شده اند و دارای زمینه تقریبا مشابهی هستند؛ اما گزینشهای فعلی انگیخته از زبان آنان متفاوت است. حافظ به بهرهگیری از فرایندهای «ذهنی آرزویی و عاطفی»، و فرایندهای «مادی تبدیلی» توجه بیشتری نشان داده و تمایز سبکی غزلیات همزمینه او نسبت به غزلهای سلمان در رنگ و بوی عاطفی و همچنین پویایی غزل وی نهفته است

کلیدواژه ها:

حافظ شیرازی ، سلمان ساوجی ، زبانشناسی نظاممند نقشگرا ، فرانقش تجربی ، فعل