ژئوشیمی ماسه سنگ های سازند اجاق قشلاق (ائوسن بالایی-الیگوسن زیرین)، شرق مغان، شمال غرب ایران: کاربرد در تعیین سنگ والد، شرایط اقلیمی و موقعیت تکتونیکی

مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمی ماسه سنگ های سازند اجاق قشلاق (ائوسن بالایی-الیگوسن زیرین) به منظور ارزیابی شرایط تکتونیکی، آب و هوا، درجه هوازدگی و نوع سنگ مادر انجام گرفته است. ترکیب ماسه سنگ های سازند اجاق قشلاق عمدتا لیت آرنایت و لیت آرنایت فلدسپات دار و به میزان اندک آرکوز و گری وکی است. به طور کلی ماسه سنگ ها بلوغ بافتی و ترکیبی پایینی دارند بطوریکه خرده های آتشفشانی، فلدسپات های پلاژیوکلاز و پتاسیم دار اجزای اصلی تشکیل دهنده هستند و ذرات تشکیل دهنده جورشدگی و گردشدگی ضعیفی را نشان می دهند. نمودارهای ژئوشیمیایی شامل دیاگرام توابع تفکیکی و TiO۲ در برابر Al۲O۳ و TiO۲ در برابر Zr، عناصر فرعی La/Th در برابر Hf و Zr/Sc و Th/Sc نشان دهنده سنگ مادر بازیک تا حدواسط (و تا اندازه ای اسیدی) برای ماسه سنگ های سازند اجاق قشلاق در ناحیه مورد مطالعه است. محاسبه فاکتور هوازدگی شیمیایی در کنار ترسیم نمودارهای SiO۲ در برابر Al۲O۳+K۲O+Na۲O و Al۲O۳- CaO+Na۲O+K۲O بیانگر وجود شرایط آب و هوایی نیمه خشک، درجه هوازدگی پایین و میزان اندک حمل و نقل برای رسوبات سازند اجاق قشلاق است که موجب حفظ شدگی کانی های ناپایدار مانند کانی های فرومنیزیم و پلاژیوکلاز شده است. موقعیت تکتونیکی برای ماسه سنگ های سازند اجاق قشلاق بر اساس نسبت Al۲O۳/SiO۲ به Fe۲O۳+MgO، K۲O/Na۲O به SiO۲، La-Th-Sc و نسبت عناصر فرعی Th/Sc و La/Th، جزایر قوسی تعیین شده است. نتایج بدست آمده در این مطالعه جهت بازسازی شرایط جغرافیای دیرینه و تاریخچه تکامل تکتونیکی-رسوبی حوضه مغان مفید خواهد بود.

کلیدواژه ها:

مغان ، اجاق قشلاق ، ژئوشیمی ، خاستگاه ، جایگاه تکتونیکی