لزوم رژیم سازی براساس مدیریت یکپارچه منابع آب؛ مطالعه موردی: حوضه کر - ارس

بعد از فروپاشی نظام اتحادیه جماهیر شوروی سابق، حوضه کر - ارس با خلا مدیریت یکپارچه منابع آب مواجه شد. نظام متمرکز مدیریت آب در سه کشور جدید التاسیس جنوب قفقاز شامل: جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان فروپاشید، ترکیه پروژه عظیم«داپ» را روی ارس به اجرا گذاشته و ایران نیز برای جبران کسری سهمیه ۵۰ درصدی خود از ارس ، ضمن احداث سدهای مشترک با جمهوری آذربایجان، پروژه انتقال آب ارس را برای تامین همزمان آب شرب تبریز و نجات دریاچه ارومیه به اجرا گذاشته است.در این میان، اگرچه رژیم آبی دوجانبه بجا مانده از دوران شوروی سابق کماکان استمرار یافته و به توافقنامه های دوجانبه جدید میان کشورهای ساحلی گسترش یافته است، اما ازآنجا که ماهیت رودخانه ارس از «مرزی» به «فرامرزی» تغییر یافته است و در پیوند با کر نظام رودخانه واحدی را تشکیل می دهد و از سوی دیگر تعداد اعضای کشورهای ساحلی از سه به پنج افزایش یافته است؛ بنابراین به نظر نمی رسد رژیم حقوقی دو جانبه بتواند پاسخگوی نیازها و چالش های کنونی و آتی در حوضه کر - ارس باشد.مقاله حاضر با بررسی و تحلیل چالش های ناشی از فقدان مدیریت یکپارچه منابع آب و رژیم آبی منطقه ای در دوره پساشوروی، به این نتیجه می رسد که الحاق کشورهای ساحلی حوضه کر - ارس به کنوانسیون ۱۹۹۷ سازمان ملل و ایجاد رژیم آبی جدید بر اساس قواعد ۲۰۰۴ برلین در سطح حوضه می تواند به رفع خلا ها کمک کند و آینده همکاری ها را در این حوضه آبی مشترک تضمین کند.

کلیدواژه ها:

حوضه کر – ارس ، مدیریت یکپارچه منابع آب ، رژیم آبی ، قفقاز جنوبی ، رودخانه های مرزی و فرامرزی