بازشناخت تجربیات معماری بومی در جنوب خراسان، جهت حفاظت و مرمت معماری خشتی

فنون ساده و در ظاهر پیش پا افتاده اجرایی در معماری سنتی، نکات فنی و کاربردی بسیاری را بهمراه دارند که تحقیقهای متفاوتی را از سوی پژوهشگران می طلبد. بررسی نکات اجرایی ساختارهای خشتی، بر اساس داشته های بومی در جنوب خراسان، و قابلیت آنها برای استفاده در حفاظت و مرمت دیگر ساختارهای خشتی ایران، موضوعی است که در این مقاله به آن پرداخته می شود. بزرگترین منبع اطلاعات معماری هر منطقه، معماران بومی همان منطقه خواهند بود، زیرا ساخت معماری بواسطه شرایط متغییر مواد و مصالح، ساختار زمین شناسی و اقلیمی میتواند دارای ریزکاریهای ظریفی باشد که جز در ذهن معمار بومی در جایی نگاشته نشده و جامعه معماری و سازه ایران، اندک اندک در حال از دست دادن این اطلاعات ارزشمند است. جهت دستیابی به این مهم، این مقاله مصاحبه مستقیم با معماران بومی باتجربه را پیگیری نموده تا بتواند بخشی از این دانش را حفاظت و قابل انتقال نماید. برای این منظور پس از بررسی های میدانی و شناسایی معماران سنتی باتجربه در منطقه و همچنین تنظیم پرسشنامه، با مراجعه حضوری، مصاحبه با ۸ نفر از معماران سنتی، انجام و نتایج حاصل از آن ها جمع آوری و تجزیه و تحلیل گردید. بررسی حاضر در قالب یک پژوهش کاربردی-توسعه ای و با تکیه بر روش های ترکیبی (توصیفی، پیمایشی و میدانی اکتشافی) انجام شده و روش اصلی یافته اندوزی نیز با تکیه بر مطالعات میدانی انجام پذیرفته است. تجزیه و تحلیل انجام شده نیز از نوع تحلیل محتوا بوده که در آخر به صورت خلاصه شده در قالب توصیه هایی برای حفاظت و مرمت بنا های خشتی مورد توجه قرار گرفته اند. با توجه به نتایج حاصل، آموزه های معماری و تجربیات معماران بومی که بخشی مهم از آن ها به شمار می آیند، قابلیت به روز شدن برای اقدامات مرمتی امروزه را داشته و توصیه هایی مفید را ارائه می دهند که توجه به آن ها در مواجهه حفاظتی و مرمتی موجب ضمان و بقای بناهای خشتی خواهند شد.

کلیدواژه ها:

Earthen Architecture ، indigenous know-how ، Conservation and Restoration ، The South of Khorasan ، معماری خشتی ، دانش بومی ، حفاظت و مرمت ، جنوب خراسان