برآورد ترکیب پذیری واثر ژن در لاین های ذرت با استفاده از تجزیه لاینتستر در شرایط تنش خشکی

به منظور برآورد ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و نوع اثر ژن، تعداد ۳۰ لاین متوسط رس و دیررس ذرت با تسترهای MO۱۷،K۱۸ ، K۱۹ و۱/K۱۹ به روش لاینتستر تلاقی داده شده و ۱۲۰ هیبرید حاصل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۸۸ در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر (کرج) مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه، ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، تعداد دانه در ردیف بلال، تعداد ردیف دانه بلال، عمق دانه و وزن هزار دانه بودند. نتایج تجزیه واریانس در هر دو شرایط آبیاری مطلوب وتنش خشکی که به صورت ۱۴ روز یک بار آبیاری می شد، اختلاف معنی داری را بین هیبریدها برای تمام صفات مورد بررسی به استثنای تعداد دانه در ردیف بلال در شرایط آبیاری مطلوب نشان داد. معنی-دار بودن میانگین مربعات لاینتستر در هر دو شرایط آبیاری نشان داد که واکنش لاین ها با تسترهای مختلف برای صفات مربوطه متفاوت بود. نسبت(σ_gca^۲)⁄(σ_sca^۲ ) نشان دهنده نقش بیشتر واریانس غیر افزایشی (SCA) نسبت به واریانس افزایشی (GCA) در کنترل صفات مزبور بود. در مجموع هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی در کنترل این صفات نقش داشتند. لاین هایK۳۶۵۱/۲، K۴۷/۲-۲-۱-۳-۱-۱-۱-۱، K۴۷/۲-۲-۱-۴-۱-۱-۱-۱، K۴۷/۲-۲-۱-۲۱-۲-۱-۱-۱ و K۳۶۴۰/۸ در شرایط تنش خشکی دارای قابلیت ترکیب پذیری عمومی نسبتا بالایی بودند. ارزیابی ترکیب پذیری خصوصی تلاقی ها در شرایط تنش نشان داد که تلاقیL۱۸×T۱،L۲۳×T۲،L۳۰×T۳و L۱۰ ×T۴دارای بالاترین و L۷×T۱، L۳۰ ×T۲،L۲۶×T۳،و L۲۳× T۴ دارای پایین ترین ترکیب-پذیری خصوصی بودند، بنابراین به نظر می رسد که هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی در کنترل این صفات نقش داشتند.

کلیدواژه ها:

Gene effect ، General combining ability ، Specific combining ability ، Maize ، and Line×Tester ، اثر ژن ، ترکیب پذیری عمومی ، ترکیب پذیری خصوصی ، ذرت و لاینتستر.