بررسی شیوه ی استدلال ورزی در مناظرات پروین اعتصامی بر اساس نظریه ی تولیمن

مناظره، گفت وگویی است دوطرفه که در آن یکی از طرفین، حامی اقدام، عملکرد، روال، فرضیه یا نظریه ای خاص است و طرف دیگر مخالف آن و تلاش می کند با ارائه ی استدلال بر دیگری فایق آید. پروین اعتصامی یکی از سرایندگان بزرگ مناظره است و از طریق مناظره و با استفاده از صنایع بیانی مانند تشخیص و تمثیل، دعاوی و توصیه های اخلاقی اجتماعی اش را بیان کرده است. پژوهش حاضر با هدف شناخت سبک استدلال ورزی پروین در مناظره ها، با کاربست نظریه ی تولمین و بر اساس روش تحقیق پیشنهادی مزینانی و نصیری صورت گرفته است. نمونه ی مناظرات از سه جنبه ی الف. شناسایی برهان ها؛ ب. شناسایی دعاوی و زمینه آن ها و ج. شاخص های قطعیت تحلیل شده که شرح کامل چهار قطعه در این مجال آمده است. در راستای شناسایی برهان ها، ۳۲ برهان (موضع عقلی) در نمونه اشعار پروین شناسایی شده که از این تعداد، مواضع تاریخ و تجربه؛ لزوم احتیاط و پیش گیری از خطر و تهدید؛ کنترل امیال نفسانی؛ استطاعت و تعریف، در شش مناظره (از دوازده قطعه) در نمونه های بررسی شده، بیشترین بسامد کاربرد را دارند. از طرفی، برهان های به کاررفته، زیربنای دعاوی و توصیه هایی در زمینه هایی همچون: وقت شناسی، جهان شناسی، تفرج، زیبایی شناسی، حق شناسی، سعادت، احتیاط در برابر خطرات، مبارزه با فساد حکومتی و اداری، نفی ظاهربینی و خودپسندی، خرافه ستیزی، ظلم ستیزی، آسیب شناسی فقر، عقل گرایی، کما ل گرایی، واقع گرایی، رسم خویشاوندی و آداب هم نشینی قرار گرفته اند. یافته ی دیگر این تحقیق، بسامد بالای شاخص های تقویت کننده ی اطمینان و قطعیت مانند «باید»، «نباید»، «هیچ» و «هرگز» در سبک استدلالی شاعر است. 

کلیدواژه ها:

واژه های کلیدی: پروین اعتصامی ، سبک استدلال گرایی ، مناظره ، نظریه ی تولمین