جهانی سازی و فرهنگ در اندیشه متفکران عرب

یکی از نیازهای مطالعات راهبردی کشور، شناخت جریان ها و وقایعی است که در کشورهای منطقه و جهان اسلام حضور دارند و ایران، بنا بر ضرورت های همجواری و نیز آرمان همکاری با جهان اسلام، خواه ناخواه با آنها مواجه می شود. از سوی دیگر یکی از موضوعات مشترک میان کشورهای اسلامی، مواجهه با تبعات فرهنگی جهانی سازی است. با در نظر گرفتن رابطه میان سه سطح توصیف، تحلیل و راهبرد در پژوهش و ضرورت بررسی موضوعات بر پایه روش ها، مقاله حاضر به بررسی پرسش های زیر می پردازد: متفکران عرب چه تعاریفی از جهانی سازی ارائه داده اند؟ مهم ترین مسائل فرهنگی مورد توجه شان چه بوده است؟ و چه راهبرد هایی مد نظرشان است؟ متفکران عرب، مسائل جهانی سازی را معمولا در قالب مسئله تقابل اسلام و غرب، اعراب و غربی ها، شرق و غرب (یا به تعبیر متاخر شمال و جنوب) مطرح می کنند و در حالی که محرک جهانی سازی در غرب، انگیزه و ابزار اقتصادی و مادی است، در جهان عرب، مسئله ای فرهنگی است. همچنین اندیشمندان عرب غالبا جهانی سازی را با پنج مقوله ۱. عوامل شکل گیری و بازیگران؛ ۲. اهداف و آرمان ها؛ ۳. نتایج و پیامد ها؛ ۴. فلسفه شکل گیری و ۵. طبیعت شناسی متاثر از فناوری های نوین می شناسند که در غالب آنها جهان عرب به صورتی منفعل تصویر می شود و با بیان نمونه های از راه حل های آنان مشخص می شود که متفکران عرب بی اطلاع از راه حل مسائل شان نیستند، اما در غالب موارد ناتوان از تولید ادبیاتی بوده اند که واقع بین باشد و بتواند «شناخت نادرست و کاذب» در جهان اسلام و جهان عرب را مورد نقد قرار دهد. امری که تحقق طرح هایی چون ایجاد همکاری و همدلی میان اعراب، رشد اقتصادی و یا تحقق توسعه پایدار و فراگیر، منوط به آن است.

کلیدواژه ها:

جهانی سازی ، جهان عرب ، فرهنگ عربی ، متفکران عرب ، تراکم زمانی جهانی