مناسبات فقه و سیاست در مکتب اصفهان

مکتب فقهی اصفهان که ابتدا توسط عالمان مهاجر جبل عامل تاسیس و سپس با همراهی عالمان ایرانی و مقارن با تاسیس دولت صفوی به کار خود ادامه داد، یکی از موفق ترین و کارآمدترین مکاتب فقهی شیعه بوده است. در این مکتب، دو گرایش کلان اصولی و اخباری وجود دارد که هر کدام، ضمن داشتن برخی اشتراکات، تعامل ویژه ای با حوزه سیاست داشته اند. بی شک، تجربه ورود آشکار و حداکثری فقه در هسته قدرت سیاسی در این دوره، سرمایه ای مهم برای نظام های سیاسی دینی در آینده ایران اسلامی حتی دوره جمهوری اسلامی بوده است و همین مسئله است که بر اهمیت و ضرورت فقه سیاسی در عصر صفوی می افزاید. وضعیت ویژه شیعیان در این دوره (که برای نخستین بار در تاریخ اسلام از حاشیه به هسته قدرت سیاسی دعوت شده بودند)، تقابل ایران با امپراطوری عثمانی و نهایتا دیپلماسی ویژه ایران با دنیای اروپا، سه موضوع سیاسی اساسی و مورد تامل مکتب اصفهان بوده است که به ضمیمه تحولات درونی فقه شیعه، موضوع پژوهش حاضر است که در آن تلاش شده تا با رویکرد معرفت شناسی درجه دوم که مقتضی گزارش از بیرون و خارج قضایا می باشد، مناسبات فقه و سیاست (نه ضرورتا فقه سیاسی) در عصر صفوی مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مکتب اصفهان ، امپراطوری عثمانی ، اخباریون ، تسنن ، اروپای مسیحی ، فقه سیاسی