دیالکتیک به عنوان روش پژوهش در علوم تربیتی و روانشناسی

دیالکتیک از نظر لغوی به معنای فن مباحثه است و از نظر فلسفی دارای معانی مختلفی است. مانند دیالکتیک زنون، دیالکتیک سوفسطاییان، دیالکتیک سقراط، دیالکتیک افلاطون و غیره. دیالکتیک دارای دو مرحله صعودی و نزولی می باشد. در این مطالعه مروری، سعی شده است با روش توصیفی- تحلیلی و با جستجو در منابع کتابخانه ای و نیز بانک های اطلاعاتی، اطلاعات لازم در ارتباط با دیالکتیک و روش تحقیق دیالکتیکی، جمع آوری و مورد بحث و تفسیر قرار دهیم. دیالکتیک یکی از روشهای شناخت علمی (تحقیق) است که دررده بینش های کلنگر طبقه بندی میشود. بینشی که بیشتر متاثر از گئورگ ویلهلم فردریش هگل فیلسوف آلمانی است. در پژوهش دیالکتیک انتقادی در روش منفی و فرورونده، و همچنین در روش مثبت و فرارونده مراحل متمایز و ویژگیهایی اساسی وجود دارد. صرف نظر از نوسانی که در پژوهشهای دیدگاه دیالکتیکی و انتقادی، میان دو قطب ساختار گرا و فرهنگ گرا وجود دارد، میتوان عناصر اصلی روش شناسی پژوهش در این دیدگاه را به نحو زیر خلاصه کرد: کشف تضادها و تناقض های موقعیت، مشخص کردن علتها یا عوامل پنهان، نقد ایدئولوژی. سرانجام پژوهش انتقادی باید به رفع تعارض ها و تناقض ها بپردازد.

کلیدواژه ها:

دیالکتیک ، روش تحقیق دیالکتیکی ، گئورگ ویلهلم فردریش هگل ، دیالکتیک انتقادی.