بررسی ویژگی های بیومتری و شیمیایی الیاف چوب دیودال (Ammodendron Persicum) (مطالعه موردی؛ منطقه زیرکوه- شهرستان قائنات، خراسان جنوبی)

بررسی پتانسیل منابع سلولزی بیابانی از سال های گذشته یکی از اولویت های تحقیقاتی کشور بوده است. در این پژوهش ویژگی-های ریخت شناسی الیاف چوب درون و چوب برون گونه درختچه ای دیودال (Ammodendron persicum) با هدف تعیین ویژگی-های کاربردی و صنعتی آن در ۵ سطح ارتفاعی تنه درخت بررسی شد. همچنین مقدار پلیمرهای اصلی چوب (لیگنین، سلولز و همی سلولزها) و خاکستر موجود در چوب تنه و همچنین آنالیز کروماتوگرافی گازی- طیف سنج جرمی (GC-MS) مواد شیمیایی موجود در عصاره استخراج شده از آرد چوب تنه و ریشه این گونه مورد ارزیابی قرار گرفت. متوسط طول، قطر، قطر حفره سلولی و ضخامت دیواره الیاف چوب درون این گونه به ترتیب ۲۶/۱۰۴۱، ۳۰/۱۲، ۳۷/۳، ۳۷/۴ میکرون و برای چوب برون به ترتیب ۱۹/۹۶۹، ۷۱/۱۱، ۹۶/۲، ۴۶/۴ میکرون بود. همچنین نسبت لاغری، انعطاف پذیری و رانکل در ارتفاع های مختلف برای چوب درون به ترتیب برابر ۱/۸۴، ۴/۲۷، ۰۲/۲۶۲ و برای چوب برون به ترتیب برابر ۴/۸۲، ۲/۲۵، ۹/۳۰۲ بود. مقادیر سلولز، همی سلولزها، لیگنین و خاکستر برای چوب تنه به ترتیب ۹/۳۸، ۷/۲۴، ۸/۲۹ و ۸/۰ درصد و برای ریشه به ترتیب ۶/۴۱، ۲/۲۹، ۷/۲۲ و ۲ درصد اندازه گیری گردید. در مجموع ۱۳ ترکیب در تنه و ۱۱ ترکیب در ریشه شناسایی شد که با درصدهای متفاوتی در چوب تنه و ریشه وجود دارند. فراوان ترین ترکیب موجود در چوب تنه، کوزان ها (ایکوزان- دوکوزان – تری کوزان– تترا کوزان – پنتا کوزان – هگزا کوزان – هپتا کوزان) و در چوب ریشه اکتا دکان آمید به ترتیب به میزان ۴۰ و ۱۶/۱۶ درصد از کل مواد استخراجی مشاهده شد. می توان نتیجه گرفت که الیاف و ترکیبات شیمیایی گونه دیودال می تواند از نظر جنبه های اقتصادی ارزشمند باشد و می توان با تبدیل آنها به فرآورده های با ارزش افزوده زیاد از آن استفاده بهینه کرد.

کلیدواژه ها:

Ammodendron persicum ، ریخت شناسی الیاف ، تغییرات طولی ، نسبت رانکل ، کروماتوگرافی گازی- طیف سنج جرمی