اثر اعمال اقدامات مدیریت اراضی بر فرسایش خاک و تولید رسوب در حوزه آبخیز گلازچای اشنویه، آذربایجان غربی

     تغییر در الگوهای استفاده از زمین، فعالیت های کشاورزی و کاهش پوشش گیاهی، فرآیندهای تخریب زمین را سرعت بخشیده است. بنابراین اجرای اقدام های مدیریتی و استفاده از اراضی برحسب استعداد/قابلیت در راستای مدیریت جامع منابع آبخیز و صرفه جویی در هزینه در آبخیزهای اولویت دار ضروری است. از همین رو پژوهش حاضر باهدف ارزیابی برنامه های مدیریتی مبتنی بر قابلیت اراضی در زیرآبخیزهای اولویت دار گلازچای اشنویه در استان آذربایجان غربی بر تغییرات فرسایش و رسوب برنامه ریزی شد. بنابراین، ابتدا قابلیت اراضی زیرآبخیزهای اولویت دار حوزه آبخیز گلازچای اشنویه بر اساس روش FAO استخراج و در شرایط فعلی آبخیز مطالعاتی اعمال شد. تغییرپذیری میزان فرسایش و رسوب و هم چنین حداکثر جریان رواناب خروجی پس از ارزیابی با استفاده از مدل IntErO برآورد شد. نتایج نشان داد شش درصد از مساحت زیرآبخیزهای مطالعاتی منطبق با قابلیت اراضی نبوده و کاربری جنگل با تغییر خالص افزایشی۲/۲۱ درصدی و مرتع غنی با تغییر خالص کاهشی ۱/۲ درصدی نسبت به شرایط فعلی بیش ترین تغییرات را به خود اختصاص دادند. در همین ارتباط تخصیص قابلیت اراضی در این مناطق فرسایش و رسوب و حداکثر جریان خروجی از حوزه آبخیز را به ترتیب به میزان ۷/۱ و ۱/۳۳ درصد کاهش خواهد داد. هم چنین رسوب ویژه آبخیز نیز به میزان ۱۲/۶ مترمکعب در کیلومترمربع در سال کاهش می‎ یابد. نتایج پژوهش حاضر می تواند الگوی مدیریتی مناسب برای برنامه ریزان و سیاست گذاران، در راستای اعمال اقدامات مدیریتی در مناطق با اولویت بالا را ارائه نماید.

کلیدواژه ها:

Erosion Modelling ، Integrated Watershed Management ، Land Suitability ، Land Use ، Specific Sediment Yield ، استعداد اراضی ، رسوب دهی ویژه ، کاربری اراضی ، مدل سازی فرسایش ، مدیریت جامع حوزه آبخیز