تاثیر محلول پاشی روی بر تعدیل اثرات قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه در ژنوتیپ های گلرنگ (.Carthamus tinctorius L)

زمینه و هدف: تغییر شرایط آب و هوایی باعث افزایش شدت تنش­ ها می شود و امروزه زندگی تمام گیاهان با تغییرات سریع محیط زیستی به چالش کشیده شده است. آب یک جزء مهم در تمام فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاهان است که ۸۰ تا ۹۵ درصد از زیست توده گیاهان علفی را شامل می­ شود.  بجز در محیط­ های با رطوبت بالا، گیاهان احتمالا در طول دوره حیات خود در شرایط تنش خشکی قرار می­ گیرند. تنش خشکی با کاهش کمیت و کیفیت محصول همراه بوده و علاوه بر آن سبب کاهش کارایی مصرف آب و جذب عناصر غذایی در گیاه می گردد. به منظور کاهش اثرات تنش کم آبی در گیاهان، از روش­های مختلفی ازجمله تغذیه معدنی با عناصر کم­مصرف ازجمله روی استفاده می­شود.روش پژوهش: به منظور بررسی واکنش ژنوتیپ­ های گلرنگ به محول پاشی روی در شرایط تنش خشکی آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج واقع در استان البرز در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تنش خشکی در دو سطح شامل آبیاری معمول (شاهد) و قطع آبیاری از آغاز پر شدن دانه به عنوان عامل اصلی و ارقام گلرنگ شامل اصفهان، لیناس، پدیده، پرنیان و گلدشت و محلول­پاشی روی در سه سطح شامل عدم محلول­پاشی و کاربرد روی با غلظت­های ۵/۰ و ۱ کیلوگرم در هکتار به صورت فاکتوریل به عنوان کرت­ های فرعی در نظر گرفته شدند. درجه حرارت کانوپی با استفاده از دماسنج مادون قرمز تعیین شد. استخراج روغن از بذور رسیده گلرنگ با دستگاه سوکسله و با استفاده از حلال هگزان انجام گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش قطر ساقه، قطر طبق، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک، عملکرد روغن، محتوای نسبی آب برگ گردید. همچنین تنش خشکی باعث افزایش دمای محیط کانوپی شد. محلول­پاشی روی با افزایش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد روغن، محتوای نسبی آب برگ و کاهش دمای محیط کانوپی همراه بود.نتایج: نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد بروز تنش کمبود آب، میزان رشد و نمو و درنتیجه عملکرد بیولوژیک، عملکرد روغن، محتوای نسبی آب برگ گیاه گلرنگ را به طور قابل ملاحظه ای کاهش داد و کاربرد گونه­های روی در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی باعث بهبود صفات موردبررسی گردید. بر اساس نتایج به دست آمده می­توان اظهار داشت که کاربرد روی می­تواند یکی از راهکارهای مناسب در جهت تعدیل اثرات ناشی کمبود آب در مرحله پر شده دانه ارقام مورد مطالعه گیاه گلرنگ باشد.

کلیدواژه ها:

ارقام گلرنگ ، تنش خشکی ، روغن ، ریزمغذی ، محتوای نسبی آب