«همشناسی فرهنگی» به مثابه الگوی ارتباطات میان فرهنگی در قرآن؛ رویکردی تطبیقی

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 129

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JCCS-23-57_001

تاریخ نمایه سازی: 17 اردیبهشت 1401

چکیده مقاله:

اندیشه «میان فرهنگی» پاسخی به بحران «خودمحوری» در جهان معاصر است که در قالب «غرب گرایی»، «نژادپرستی» و «تکفیر» پدیدار شده است. سوال اصلی این پژوهش آن است که تفکر اسلامی چه مسیری را در مواجهه با «دیگری» پیشنهاد می­کند که به دیگرستیزی یا دیگرپرستی نمی­انجامد. در این مقاله، الگوی قرآنی ارتباطات میان­فرهنگی با طرح سوالات پنج گانه (چرایی، کیستی، کجایی، چیستی و چگونگی)، با روش «قرآن به قرآن» و در خلال رویکردی تطبیقی، «استنطاق» شده است. برای مطالعه تطبیقی، اندیشه­های میان­فرهنگی اندیشمندانی همچون مید و گادیکانست در حوزه معرفتی انگلیسی؛ اشتروس و کاربو در حوزه معرفتی فرانسوی؛ و اندیشه­های هابرماس و ویمر در حوزه معرفتی آلمانی تحت عنوان «تطابق»، «تعاون» و «تحاور» (همسازی، همکاری، هم گویی) بررسی شده است. در مقابل، الگوی مفهومی ارتباطات میان­فرهنگی در قرآن با بررسی آیات مرتبط با مضمون «تفاوت» و «اختلاف» در میان انسان ها و با محوریت آیه ۱۳ سوره حجرات بیان شده است. ساختار این آیه رابطه «تفاوت» و «تقوا» را با سازوکار «تعارف» به معنای «هم شناسی» و «تبادل معروف» تبیین می­کند. دکترین ارتباطات میان فرهنگی در اسلام تعارف را جایگزین تفاخر، تحقیر و تکفیر می­کند و این تعارف بر آیات ۱۷و ۱۸ زمر بر «استماع» و گشودگی در برابر دیگری در عین «اجتناب» از طاغوت استوار است. در ادامه، مولفه­ها و فرایند این الگوی قدسی تحت عنوان «هم شناسی فرهنگی» مورد تحلیل قرار گرفته و تمایز آن با سه الگوی دیگر روشن شده است. 

کلیدواژه ها:

تعارف ، تفاوت ، اختلاف ، خود و دیگری ، ارتباطات میان فرهنگی

نویسندگان

سیدمحمدعلی غمامی

استادیار دانشکده فرهنگ، علوم اجتماعی رفتاری دانشگاه باقرالعلوم (ع) s.ghamami@gmail.com

علی اصغر اسلامی تنها

استادیار دانشکده فرهنگ، علوم اجتماعی رفتاری دانشگاه باقرالعلوم (ع) (نویسنده مسئول) islamitanha@yahoo.com

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • نقد ترجمه ساختار لغوی معنایی آیهالکرسی در ترجمه های فارسی [مقاله ژورنالی]
  • ‫اشتروس[۱]، لوی (۱۳۵۸). نژاد و تاریخ. تهران: پژوهشکده علوم ارتباطی ...
  • ‫الباش، حسن (۱۳۷۳). منهج التعارف الانسانی فی الاسلام. طرابلس: جمعیه ...
  • ‫الویری، محسن (۱۳۸۷). «ارتباطات میان فرهنگی در دهه های نخستین ...
  • ‫امانی، بهرام و سارا نجفی (۱۳۹۶). «معناشناسی تاریخی و توصیفی ...
  • ‫جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹). تفسیر انسان به انسان. قم: اسرا ...
  • ‫حسن جبل، محمدحسن (۲۰۱۰). المعجم الاشتقاقی الموصل فی لالفاظ القران ...
  • ‫خورشیدی، سعید (۱۳۹۰). «صورت بندی نظریه فرهنگ صدرایی (با الهام ...
  • ‫‫راغب اصفهانی (۱۳۸۷). المفردات فی غریب القرآن. تهران: آرایه ...
  • مکان و نقش فرهنگ در شکلگیری هویت مکانی [مقاله ژورنالی]
  • سوسور، فردینان دو (۱۳۹۲). دوره زبان شناسی عمومی. تهران: ...
  • ‫شوتس ایشل، راینر (۱۳۹۱). مبانی جامعه شناسی ارتباطات. ترجمه ...
  • ‫طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۸۸). بررسیهای اسلامی. قم: بوستان کتاب ...
  • ‫عبدالرحمن، طه (۲۰۰۵). الحق الاسلامی فی الاختلاف الفکری. بیروت: المرکز ...
  • ‫فکوهی، ناصر (۱۳۸۱). تاریخ اندیشه و نظریه های انسان شناسی. ...
  • ‫فکوهی، ناصر (۱۳۸۳). «انسان شناسی گفت وگو: پویایی ممنوعیت ها ...
  • ‫فیاض، ابراهیم (۱۳۸۵). «کلام میان فرهنگی». پگاه حوزه، شماره ۱۸۵: ...
  • ‫فیاض، ابراهیم (۱۳۸۷). «جامعه شناسی معرفتی آمریکایی و ارتباطات میان ...
  • کانت، ایمانوئل (۱۳۸۰). دین در محدوده عقل تنها. ترجمه منوچهر ...
  • ‫کلانتری، ابراهیم (۱۳۹۰). «تبیین موضع تعارض ظاهری نظریه تکامل و ...
  • ‫کوزر، لوییس (۱۳۷۲). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی. ترجمه ...
  • ‫مالینفسکی، برانیسلاو (۱۳۸۳). نظریه علمی فرهنگ. ترجمه منوچهر فرهومند. تهران: ...
  • ‫محمد عرار، سامر (۲۰۱۳). الاختلاف و التعارف فی ضوء علم ...
  • ‫مصطفوی، حسن (۱۳۶۰). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ...
  • ‫مصلح، علی اصغر (۱۳۹۲). «تامل در زمینه های پیدایش بینش ...
  • ‫مصلح، علی اصغر (۱۳۹۱). ستجو و گفتگو؛ جستارهایی درباره فرهنگ. ...
  • ‫میلاد، زکی (۲۰۰۶). تعارف الحضارات. دمشق: دارالفکر ...
  • همایون، محمدهادی (۱۳۸۴). جهانگردی: ارتباطی میان فرهنگی. تهران: دانشگاه امام ...
  • ‫یاسپرس، کارل (۱۳۶۳). آغاز و انجام تاریخ. ترجمه محمدحسن ...
  • Baran, S. J. (۲۰۰۴). Introduction to mass communication. New York: ...
  • Beiser, F. (۱۹۹۸). 'Johann Gottfried Herder'. In Routledge Encyclopedia of ...
  • Carbaugh, D. A. (۲۰۰۵). Cultures in conversation. New Jersey: Lawrence ...
  • Griffin, E. M. (۲۰۰۹). A first look at communication theory. ...
  • Gudykunst, W. B. (۲۰۰۵). Theorizing about intercultural communication. California: sage ...
  • Martin, J. & Nakayama, Th. (۲۰۱۰). Intercultural communication in contexts. ...
  • Mead, G. (۱۹۳۴). Mind, self and society. Chicago: The University ...
  • Ritzer, G. & Ryan, J. M. (۲۰۱۱). The Concise Encyclopedia ...
  • Samover, L. A.; Porter, R. E. & Mcdaniel, E. R. ...
  • Stember, M. (۱۹۹۱). ‎'Advancing the Social Sciences Through the Interdisciplinary ...
  • Williams, R. (۱۹۷۶). Keywords,A vocabulary of culture and society. New ...
  • Wimmer, F. M. (۱۹۹۶). 'Is intercultural philosophy a new branch ...
  • Wood, J.T. (۲۰۱۱). Communication mosaics. Boston MA: Wadsworth Cengage Learning ...
  • نمایش کامل مراجع