بررسی مشخصات مخروط افکنه های مناطق خشک استان کرمان به منظور شناخت پتانسیلهای موجود برای مهار سیلابها و تغذیه مصنوعی

مخروط افکنه ها که عمدتا در محل خروجی سیلاب از حوزه های آبخیز و رود به دشت ها تشکیل شده اند، در بخش وسیعی از مناطق خشک کشور بخصوص در استان کرمان دیده می شوند. این لندفرم ها در پایین دست حوزه های سیل خیز و بالا دست دشتهایی قرار دارند که عمدتا با مسئله سیل گیری و یا افت آبهای زیر زمین مواجه می باشند و از طرفی تعداد زیادی از رشته قنوات بر روی آنها قرار دارند. از آنجا که در ایران در مورد مخروط افکنه ها تحقیقات منتشر شده ای صورت نگرفته است، لذا شناسایی خصوصیات آنها به منظور کنترل سیل و تغذیه سفره آب زیر زمینی ضرورت دارد. در این تحقیق بیش از 330 مخروط افکنه با مساحتی بالغ بر 600 هزار هکتار در استان کرمان شناسایی و بخشی از خصوصیات اولیه این لندفرم ها و روباط آنها با خصوصیات فیزیکی حوزه های آبخیز بالا دست بررسی دش. همچنین خصوصیات خاک، پوشش گیاهی و تغییرات نفوذپذیری در طول چند مخروط افکنه ها تحت تاثیر خصوصیات فیزیکی حوزه آبخیز بالا دست قرار گرفته است. از طرفی از راس تا قاعده مخروط افکنه نفوذپذیری کاهش یافته و تغییرات درصداجزاء خاک، زیاد، نامنظم و غیر قابل پیش بینی می باشد. مخروط افکنه های استان کرمان از نظر فعالیت سیلاب بر سطح آنها، به دو گروه مخروط افکنه های فعال وغیر فعال و بر اساس شیب متوسط طولی به سه گروه اصلی تقسیم بندی شدند. 1- مخروط افکنه های با شیب کم که شیب آنها کمتر از 3 درصد است. 2- مخروط افکنه های با شیب متوسط که شیب آنها 3 تا 6 درصد میباشد. 3- مخروط افکنه های با شیب زیاد که شیب آنها بیش از 6 درصد است. از طرفی مخروط افکنه های مذکور از نظر مساحت به 4 گروه طبقه بندی گردید. 1- مخروط افکنه های کوچک که وسعت آنها کمتر از 100 هکتار است. 2- مخروط افکنه های متوسط که مساحت آنها 100 تا 1000 هکتار می باشد. 3- مخروط افکنه های بزرگ که مساحت آنها 1001 تا 10000 هکتار است.4- مخروط افکنه های خیلی بزرگ که مساحت آنها بزرگتر از 10000 هکتار میباشد. نتایج کلی نشان میدهد که این سطوح وسیع که از نفوذپذیری خوبی برخوردارند، برای اجرای عملیات آبخیزداری از نوع پخش سیلاب مناسب بوده که با استفاده از آن می توان جهت جبرات افت سفره و یا ذخیره برای خشکسالی ها بخشی از سیلاب بالادست را مهار و نفوذ داد.

کلیدواژه ها:

مخروط افکنه ، استان کرمان ، خصوصیات فیزیکی ، حوزه آبخیز ، خاک سطحی ، نفوذپذیری