اثر فتانترن بر شاخص های فیزیولوژیک و القای تنش اکسیداتیو درگیاه آفتابگردان (Helianthus annuus)

درحال حاضر، یکی از مشکلات زیست محیطی ورود ترکیبات آلاینده آلی پایدار نظیر ترکیبات آروماتیک چندحلقه ای مانند فنانترن به محیط زیست است. در این پژوهش اثر غلظت های ۰، ۵ و۱۰۰ میلی گرم بر لیتر از فنانترن بر شاخص های رشد، رنگیزه های فتوسنتزی، فعالیت برخی آنزیم های پاداکساینده و برخی فعالیت های بیوشیمیایی گیاهچه های ۵۰ روزه آفتابگردان بررسی شد. بذرهای آفتابگردان در گلدان های حاوی پرلیت دارای غلظت های مختلف از فنانترن کشت شدند. سپس، گلدان ها به حد ظرفیت مزرعه ای توسط آب مقطر آبیاری شدند و به مدت ۱ هفته در تاریکی قرار گرفتند. پس از جوانه زنی، دانه رست ها در فتوپریود ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی، دمای oC۳۰-۲۵، رطوبت ۵۰-۶۰ درصد و شدت نور ۸۰ میکرومول بر مترمربع بر ثانیه قرار گرفتند و پس از ۵۰ روز برداشت شدند. شاخص های رشدی گیاه آفتابگردان در سطح ۱۰۰ میلی گرم بر لیتر فنانترن کاهش معنی داری نشان دادند. تیمار فنانترن باعث افزایش غلظت کلروفیل a و b و همچنین، کارتنوئیدها در گیاهان تیمارشده نسبت به نمونه های شاهد شد. غلظت ترکیبات پاداکسانیده غیرآنزیمی نیز در گیاهان تیمارشده با فنانترن تغییرات معنی داری نشان داد. فعالیت آنزیم های پاداکساینده سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز و پراکسیداز به ویژه در ریشه افزایش معنی داری داشت. در مجموع، به نظر می رسد که سمیت فنانترن باعث القای تنش اکسیداتیو در آفتابگردان می شود و گیاه سیستم پاداکسایشی آنزیمی را به منظور تعدیل شرایط تنش افزایش می دهد. همچنین، فنانترن از طریق آسیب رساندن به غشاهای سلولی در ریشه به تضعیف سیستم ریشه ای منجر می شود و باعث اختلال در جذب آب و مواد غذایی می گردد و در نهایت موجب کاهش شاخص های رشدی در گیاه آفتابگردان می شود.

کلیدواژه ها:

پراکسیداز ، پراکسیداسیون لیپیدی ، کاتالاز ، هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای