بررسی رابطه میان استقراض از بانک مرکزی و متغیرهای برگزیده درون بانکی در ایران: کاربرد علیت دومترسکیو-هارلین در پانل های ناهمگن

استقراض بانک ها از بانک مرکزی یکی از زمینه های مهم افزایش نقدینگی در اقتصاد ایران است. این گونه استقراض دلایل مختلف برون بانکی و درون بانکی می تواند داشته باشد. هدف از این پژوهش بررسی رابطه علیت دوطرفه دومتغیره میان متغیرهای درون بانکی برگزیده شامل مطالبات غیرجاری، تسهیلات اعطایی و سوددهی با استقراض از بانک مرکزی است. در این پژوهش از داده های سالانه مربوط به بازه زمانی ۱۳۸۵-۱۳۹۵ برای ۱۶ بانک برگزیده کشور استفاده شده است. روش ارزیابی رابطه علیت نیز به دلیل ناهمگنی میان بانک های سیستم بانکی، بر مبنای علیت ناهمگن دومترسکیو-هارلین تنظیم شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که متغیرهای تسهیلات اعطایی و سوددهی، از رابطه علیت دوطرفه (بازخورد) با استقراض از بانک مرکزی برخوردارند و بانک ها در یک چرخه دوطرفه، از یک سو به منظور اعطای تسهیلات بیشتر و سود خالص بالاتر، به سراغ افزایش استقراض از بانک مرکزی می روند و از سوی دیگر همین افزایش سطح ارائه تسهیلات و سطوح بالاتر سود خالص، منجر به استقراض بیشتر از بانک مرکزی خواهد شد. این در حالی است که تبعات منفی این استقراض در تمام وجوه قیمتی اقتصاد کلان بروز پیدا خواهد کرد. در مقابل در مورد مطالبات غیرجاری، علیت یک سویه از سوی مطالبات غیرجاری به استقراض از بانک مرکزی برقرار است و این استقراض علت بروز مطالبات غیرجاری نیست. بنابراین توقف جریان استقراض مضاعف و مداوم بانک ها، تنها با هدایت هوشمندانه و نظارت دقیق تخصیص وجوه استقراضی به کانال های سیاستی مدنظر بانک مرکزی و مقابله با زمینه های استقلال زدای بانک مرکزی امکان پذیر است.

کلیدواژه ها:

مطالبات غیرجاری ، سودآوری بانک ها ، تسهیلات اعطایی بانک ها ، استقراض از بانک مرکزی ، علیت دومترسکیو هارلین