توصیه و برآورد کود در ایران: چالش ها و راهکارها
محل انتشار: نشریه پژوهش های خاک، دوره: 26، شماره: 2
سال انتشار: 1391
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 235
فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_AREO-26-2_001
تاریخ نمایه سازی: 31 فروردین 1401
چکیده مقاله:
تحلیل ۵۰ ساله روند تغییرات سطح زیر کشت، تولید و منابع آب دشواری افزایش سطح زیرکشت و تمرکز بر تولید بیشتر در واحد سطح برای تامین غذای مورد نیاز جمعیت رو به رشد را نشان میدهد. این امر موجب فشار بیشتر بر منابع خاک و به مخاطره افتادن دستیابی به تولیدپایدار و امنیت غذا بوده و توجه به حاصلخیزی خاک به عنوان کلید پایداری را بیش از پیش آشکار مینماید. مصرف بهینه کود (شیمیایی، آلی و زیستی) و تغذیه متعادل گیاه به عنوان مهمترین عوامل حاصلخیزکننده خاک از مهمترین دغدغههای بخش کشاورزی است. در این راستا دو مقوله توصیه وبرآورد کود به عنوان حلقه های اولیه و پایه ای نظام توصیه، برآورد، تامین، توزیع و مصرف کود در کشور مورد بررسی قرار گرفت. بررسی ملاکهای تشخیص وضعیت عناصر غذائی در خاک و گیاه و ارزیابی نتایج بیش از ۲۰۰۰۰ نمونه خاک نشان داد بالای ۵۰ درصد خاکهای کشور دچار کمبود یک یا چند عنصر غذایی میباشند. فقر مواد آلی از جمله مهمترین موانع پایداری حاصلخیزی خاکها و تولید پایدار میباشد. از میان چهار راهبرد توصیه کود براساس آزمون خاک مشخص گردید تاکنون روش محدوه کفایت بیشترین سهم را در توصیه کودی کشور داشته و بدلیل کمبود اطلاعات سایر راهبردها شامل «انباشت تدریجی خاک از عناصر غذائی»، «نگهداشت عناصر غذایی خاک در یک محدوده معین» و «برقراری تعادل کاتیونی خاک» مورد توجه قرار نگرفتهاند. بررسی روند توصیه کود بیانگر گذار از توصیه عمومی و منطقهای به آزمون خاک همگام با تکمیل ساختار تحقیقاتی و آزمایشگاهی دارد به گونهای که از دهه ۷۰ شمسی بستر سازی برای توصیه بر مبنای آزمون خاک آغاز گردیده است. علاوه بر آزمون خاک به عنوان پایه توصیه کودی، اهمیت لحاظ سایر شرایط اقلیمی (خشکی، گرما)، خاکی (شوری) و گیاهی (کارائی ارقام) و مدیریتهای زراعی (تناوب زراعی) در توصیه کودی نشان داده شد. خوشبختانه گامهای اولیه برای تلفیق این عوامل در مدل کامپیوتری توصیه کودهای شمیائی و آلی برداشته شده که نیاز به پژوهشهای تکمیلی دارد. از میان پنج مدل معرفی شده برای برآورد کود در ایران برآوردها عمدتا مبتنی بر مدل گیاه محور بوده و روندی تکاملی را با توجه به افزایش اطلاعات از وضعیت حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه طی میکند. مجموع برآوردها طی دهههای اخیر بیانگر نیاز بیشتر به کود در کشور بوده و بایستی میان نیاز به کل کود و نحوه مصرف آن در خاک تمایز قائل شد. لذا سیاست استفاده بهینه (مصرف متناسب با نیاز خاک و گیاه) همچنان سیاست محوری در مصرف کود بوده و بایستی بسترهای لازم برای تحقق بیش از پیش آن فراهم گردد. تحقیقات آزمون خاک و اجرای آن با مشکلاتی مواجه است که نیازمند یک برنامه ملی در سطح کشور برای بکارگیری جدی آزمون خاک از طریق آزمایشگاههای خاک و آب کشور و توزیع و مصرف علمی کود میباشد. بدین ترتیب سیاست مصرف بهینه قابل تحقق بوده و میتوان به حفظ حاصلخیزی خاک، عملکرد مناسب و حفظ محیط زیست نائل گردید.
کلیدواژه ها:
وضعیت حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه ، آزمون خاک ، راهبردهای توصیه بهینه کود ، مدل های برآورد کود ، روند مصرف کود
نویسندگان
محمد مهدی طهرانی
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب
محمدرضا بلالی
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب
فرهاد مشیری
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب
عبدالمحمد دریاشناس
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :