تحلیل اقلیمی هندسه پایداری گنبد در میراث معماری ایران

در بسیاری از مناطق ایران دسترسی به چوب برای ساخت تیر و سقف مسطح دشوار بوده، به همین علت استفاده از طاق گنبد و مصالح بنایی به عنوان پوشش بناها همیشه مورد توجه ایرانیان بوده است. از آنجایی که با گذر صدها سال، همچنان گنبد بسیاری از بناهای ارزشمند تاریخی کشورمان پایدار مانده است، پرداختن به این موضوع از بعد آموزه گیری و درک هندسه گنبد در رفتار سازه ضرورت دارد. هدف از این پژوهش معرفی و تحلیل اقلیمی هندسه پایداری گنبد در میراث معماری ایران می باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر به صورت کیفی کمی، روش جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای اسنادی و همچنین روش تحلیل اطلاعات بصورت تحلیل محتوا می باشد. چون عنصر گنبد در معماری میراثی را می توان حالت تعمیم یافته ای از قوس های متداول در نظر گرفت. در این عضو سازهای بار وارده بیشتر از طریق نیروهای غشایی و پوسته ای (نیروهایی درون صفحه ای به بستر معماری منتقل می شود و لنگر خمشی حاصله معمولا بسیار محدود و ناچیز است.طبقه بندی می شوند. گنبدهای پایداری گنبد، وابسته به فرم و چپیره سازی انجام شده می باشد. نتایج نشان میدهد گنبدها به لحاظ شکلی به دو دسته کلی نار و رک نار به دو گونه اصلی مازدار و تیزدار طبقه بندی شده و از لحاظ ایستایی، گنبدهای تیزه دار، تحمل خیز و بارگذاری بیشتری نسبت به مازه دارها دارند. گنبدهای نار دهانه وسیع تری را نسبت به گنبدهای رک پوشش می دهند. از طرفی شیب گنبدهای رک بیشتر از نار می باشند. نتایج تحقیق نشان میدهد که به سبب وجود نزولات جوی سنگین در مناطق بارانی و سردسیر زاویه داری تارک گنبدهای تاریخی تند و تیزتر شده اند و به همین علت در مناطق با نزولات جوی بالا مانند شمال ایران از گنبدهای رک بیشتر از نار استفاده شده است.

کلیدواژه ها:

فرم شناسی گنبد ، هندسه پایدار ، نار ورک ، میراث معماری ، بار برف