ماگماتیسم بازالتی پالئوزوییک پسین منطقه طارم- ماسوله (البرز باختری): ویژگی های شیمیایی سنگ کل و دلالت های زمین ساختی

منطقه طارم- ماسوله (البرز باختری) دربردارنده رخنمون های فراوانی از سنگ های آتشفشانی پالئوزوییک پسین است. روابط چینه شناسی نشان می دهد واحدهای آذرین به سن کربونیفر- پرمین هستند. برپایه داده های شیمیایی سنگ کل، نمونه ها ترکیب بازیک (wt.% ۷/۵۰- ۳/۴۵ SiO۲=) و سرشت آلکالن (wt.% ۴/۴- ۱/۱ TiO۲=؛ ۳/۲- ۹/۰ Nb/Y=) دارند. افزون براین، این سنگ ها با ویژگی های شیمیایی نزدیک به مذاب های اولیه تا مذاب های تحول یافته شناخته می شوند (wt.% ۵/۲- ۵/۱۴MgO=). داده های عنصرهای اصلی و کمیاب نشان می د هند تنوع شیمیایی سنگ ها بیشتر متاثر از فرایند تبلوربخشی بوده است و فرایندهای خاستگاه گوشته ای و آلایش پوسته ای چندان موثر نبوده اند. الگوسازی تئوریک فرایند تبلور برپایه عنصرهای کمیاب نیز نشان می دهد جدایش بلورین الیوین و کلینوپیروکسن نقش بسیاری در تحول شیمیایی مذاب داشته است. ویژگی های شیمیایی سنگ ها از نظر غنی شدگی HFSE و نسبت بالای LREE/HREE (۵/۱۷- ۸/۴(La/Yb)N=) با ترکیب بازالت جزیره اقیانوسی (OIB) همخوانی دارد. ازاین رو، ماگماتیسم پالئوزوییک پسین در منطقه طارم- ماسوله در جایگاهی درون صفحه ای (حاشیه غیرفعال قاره ای) و متاثر از رژیم زمین ساختی کششی روی داده است. ماگماتیسم این زمان در دیگر بخش های ایران، مانند ایران مرکزی، سنندج- سیرجان و آذربایجان و همچنین، مناطق دیگری از حاشیه شمالی گندوانا (عمان، شمال آفریقا) و چین نیز سرشت ماگماتیسم درون صفحه ای دارد و به فعالیت های پلوم گوشته ای/ نقاط داغ و یا زمین ساخت کششی همزمان با کافت و مراحل آغازین گسترش اقیانوس نئوتتیس نسبت داده شده است.

کلیدواژه ها:

بازالت آلکالن ، درون صفحه ای ، پرمین ، طارم- ماسوله ، البرز باختری