بررسی حق بر سلامت روان با مطالعه تطبیقی منشور حقوق شهروندی و نظام بین المللی حقوق بشر

نسل دوم حقوق بشر در فراز و نیازهای آدمی ریشه دارد و آن را حقوق ایجابی یا حقوق برابری نامیده اند. این دسته از حقوق به تشریح بایدها در رفتار حکومت در قبال شهروندان می پردازد؛ بایدهایی که به تامین برابری شهروندان در برخورداری از حداقل های ضروری برای زیستن مبتنی بر کرامت می انجامد. باید گفت؛ حق بر سلامت در نسل دوم حقوق بشر یعنی حقوق رفاهی قرار می گیرد و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در ماده ی ۱۲ خود به این حق پرداخته است. در این میان سلامت روان به عنوان یکی از ابعاد مهم سلامت، تا حدی در کنار سلامت جسم به طور کلی مورد توجه قرار گرفته و در اسناد مختلف حقوق بین الملل بشر منعکس شده است. سلامت روان جزء لاینفک و اساسی سلامت هر شخص محسوب می شود. بدیهی است با به رسمیت شناخته شدن هر حقی از جمله حق بر سلامت روان به عنوان حقی بشری، در مقابل، تکالیفی نیز متصور خواهد بود. دولتها به عنوان مهمترین بازیگران عرصه ی بین المللی مکلفند هم در سطح داخلی و هم در سطح بین المللی در راستای تامین و احترام به حقوق بشر گام بر دارند. در زمینه ی بین المللی حق بر سلامت روان در چارچوب اقدامات سازمان ملل متحد، اقدامات کمیته ی بین الملل صلیب سرخ، اقدامات و اسناد اتحادیه ی اروپا، سازمانی جهانی بهداشت و در چارچوب اسناد بین المللی کار مورد توجه قرار گرفته است. عمده تاکید اسناد بین المللی در مورد حق سلامت روان در چارچوب مخاصمات مسلحانه و در زمینه ی حمایت از اقشار آسیب پذیر از جمله کودکان و زنان می باشد. در مقام مقایسه منشور حقوق شهروندی و اسناد بین المللی باید گفت؛ در منشور حقوق شهروندی نیز در مورد حق حیات، سلامت و کیفیت زندگی و منع شکنجه که از عوامل زمینه ساز سلامت روان است مطالبی بیان گردیده و دولت موظف به انجام اقدامات لازم شده است؛ با این حال در منشور ماده ای که منحصرا به حق بر سلامت روان اختصاص یافته باشد؛ دیده نمی شود. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی سعی در بررسی حق بر سلامت روان با مطالعه تطبیقی منشور حقوق شهروندی و نظام بین المللی حقوق بشر ، و همچنین بررسی تضمینات و مقررات حقوق بین الملل در خصوص موضوع سلامت روان در حقوق ایران را خواهیم داشت.

کلیدواژه ها:

کلمات کلیدی: سلامت روان ، حق ، منشور حقوق شهروندی ، اسناد بین المللی ، دولت