مطالعه تنوع وراثتی لاین های اصلاحی سورگوم علوفه ای با استفاده از نشانگرهای مولکولی

سودان گراس (Sorghum bicolor (L.) Moench subsp. Bicolor race caffir) یا اسپیدفید تحت عنوان سورگوم علوفه ایشناخته شده و منشا به نژادی آن به کشور استرالیا باز می گردد. اسپیدفید حاصل دورگ گیری S. bicolor subsp. bicolor و S. bicolor subsp. drummondii است. این گیاه از حدود شصت سال پیش وارد ایران شده و تحت برنامه های به نژادی مختلفقرار گرفته است و امروزه با لاین های موفقی چون پگاه در ایران معرفی می شود. هدف از این مطالعه بررسی تنوعات وراثتیلاین های مختلف سورگوم علوفه ای حاصل از به نژادی ۹ نسل متوالی در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی بود. به اینمنظور از بین ۳۰ لاین کشت شده در سال زراعی ۱۳۹۲ تعداد ۱۶ لاین به صورت تصادفی انتخاب و از هر لاین ۵ فردنمونه برداری شد. در مجموع DNA فرد استخراج شده و تکثیر قطعات ژنومی تصادفی با به کارگیری هشت جفت آغازگرمربوط به نواحی رتروترانسپوزون (IRAP) انجام شد. داده های حاصل با استفاده از نرم افزارهای ژنتیکی از قبیل؛ NTsys وGeneAlex مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تکثیر قطعات PCR بیانگر حضور ۱۹۹ باند بود که از این بین۱۴۸ باند پلی مورف بودند (۴.۳۷ درصد). آنالیزهای آماری بین لاین های مختلف نیز بیانگر وجود بیشترین شباهت ژنتیکی(۸۱ درصد) بین لاین های ( sb-۱۷۱ و sb-۱۱۹ به ترتیب متعلق به نسل های هفتم و نهم به نژادی و در رتبه بعدی بین sb-۱۱۹ وsb-۱۸۸ به ترتیب متعلق به نسل های نهم و دوم بود. کمترین شباهت ژنتیکی (۵۰ درصد) بین لاین های sb-۱۵ و sb-۶ به ترتیبمتعلق به نسل های پنجم و ششم بود. بیشترین تعداد آلل های منحصر به فرد مربوط به لاین sb-۱۵ متعلق به نسل پنجم با تعداد۵ آلل بود و پس از آن لاین های sb-۱۱۵ ، sb-۱۵۳ و sb-۶ هریک با تعداد ۳ آلل منحصر به فرد (همگی متعلق به نسل پنجم)در رتبه بعد قرار گرفتند. لاین های متعلق به چهار نسل اول، دوم، هفتم و نهم آلل منحصر به فردی نداشتند. نتایج حاصلبیانگر آن است که انتخاب صفات مطلوب طی نسل های مختلف موجب کاهش تفرق صفات از نسل هفتم به بعد شده و دامنهتنوعات محدود شده است و شباهت ژنتیکی بین نسل های هفتم و نهم بیانگر رسیدن به لاین های خالص با صفات مطلوباست. در مراحل بعدی تلاش برای حفظ این یکنواختی توصیه می شود. هم چنین لاین های متعلق به نسل پنجم با بیشترینتنوع وراثتی و بیشترین تعداد آلل منحصر به فرد از لاین های مهم با هدف حفظ و بهبود غنای وراثتی لاین های اصلاحی هستند.

کلیدواژه ها:

پلی مورفیسم ، اسپیدفید ، رتروترانسپوزون ، سودان گراس ، لاین های خالص