"گزارش فنی" حفاظت آب و خاک با استفاده از خاکپوش آلی ذرت تحت شرایط باران شبیه سازی شده

چکیده مبسوط  مقدمه و هدف: با توجه به اهمیت خاک و نقش مهم آن در تحول کشورها، روش های فراوانی برای حفظ این سرمایه ملی و مقابله با پیامدهای فرسایش خاک ارائه شده است. در سال­های اخیر، ایران نیز همانند سایر کشورها با استفاده از حفاظت کننده­ های آلی و غیرآلی خاک گامی موثر برای حفاظت خاک برداشته است. در همین راستا هدف مطالعه حاضر، بررسی اثر خاکپوش ذرت بر میزان تغییرات رواناب و رسوب است. مواد و روش ها: این مطالعه در خاک لومی –شنی در مقیاس کرت­ های کوچک آزمایشگاهی با شیب ۲۰ درصد و با استفاده از شبیه ساز باران با شدت ۵۰ میلی متر بر ساعت با تداوم بارشی ۱۰ دقیقه ای انجام ­شد. بدین­ منظور سه سطح پوشش ۲۵، ۵۰ و ۷۵ درصد خاکپوش ذرت و چهار سطح رطوبتی، هوا خشک، ۱۵، ۲۰ و ۳۰ درصد، طی سه تکرار در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که اعمال پوشش خاکپوش ذرت تاثیر معنی داری بر کاهش رواناب و رسوب در سطح ۹۹ درصد داشته است. با ثابت در نظرگرفتن سطح­های رطوبتی، مقدار رواناب و رسوب تولیدی در کرت­های بدون پوشش (شاهد) و پوشش ۲۵، ۵۰ و ۷۵ درصد به ترتیب ۴۴۲۲، ۴۲۹۰، ۳۹۴۳ و ۳۶۱۹ میلی لیتر و ۲۹۶، ۱۳۶، ۶۲ و ۳۳ گرم بوده است. نتایج درصد تغییرات رواناب، رسوب و زمان شروع آن ها نیز نشان داد که خاکپوش در سطح­های پوشش حفاظتی ۲۵، ۵۰ و ۷۵ درصد و رطوبت های مختلف توانست مقدار رواناب را به ­ترتیب ۳/۱۴، ۱۱/۲۵ و ۱۹/۲۹ درصد، رسوب به ­ترتیب ۶۲/۰۶، ۷۷/۰۹ و ۸۸/۸۵ درصد نسبت به تیمار شاهد (بدون پوشش حفاظتی) کاهش دهد. درصد تغییرات زمان شروع رواناب و رسوب نیز به ­ترتیب ۳۲/۲۳، ۷۳/۳۸ و ۱۳۶/۸۲ درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش یافته است. نتیجه گیری: بر اساس تغییرات آب نمود و رسوب نمود مشخص شد که پوشش حفاظتی ۷۵ درصد خاکپوش ذرت در سطح های رطوبتی هواخشک، ۱۵، ۲۰ و ۳۰ درصد به ترتیب با داشتن ۶۴۵، ۴۵۲، ۲۱۵ و ۹۹ ثانیه در افزایش زمان شروع رواناب و رسوب در مقایسه با تیمار شاهد موثرتر از سایر سطح های پوششی به­ کار برده شده، بوده است. هرچند که دو مقدار دیگر (۲۵ و ۵۰ درصد) نیز بر افزایش زمان شروع رواناب و رسوب تولیدی نیز موثر بودند. علم به روند تغییرات رواناب و رسوب و زمان شروع آن ها با اعمال پوشش حفاظتی می تواند ابزاری مفید و راهکاری کارا برای امر حفاظت خاک و آب پیشنهاد شود.    

کلیدواژه ها:

Corn straw ، Moisture levels ، Small plots laboratory ، Soil loss ، Sediment ، Time to Runoff ، زمان شروع رواناب ، سطح های رطوبتی ، کرت کوچک آزمایشگاهی ، هدررفت خاک