معادلات و روش های پیش بینی فرسایش شخم و برآورد جابجایی خاک ناشی از عملیات خاکورزی در حوضه چهل گزی استان کردستان

استفاده از منابع طبیعی به­عنوان اصل اساسی زندگی، نیازمند دیدگاهی در راستای پتانسیل­ها و واقعیت­های حاکم بر آن است که تحت برنامه­ریزی و مدیریت اصولی انجام می­پذیرد، هرگونه بهره­برداری بدون توجه به اصول پایداری، تاثیرات جبران ناپذیر و یا پر هزینه را رقم می­زند. مطالعه حاضر به­ پیش­بینی و برآورد مقدار جابجایی خاک حاصل از عملیات خاک­ورزی با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی در راستای ارزیابی، ارائه الگوهای برنامه­ریزی، اتخاذ تصمیمات مدیریتی، ترویج، آموزش و اجرای پروژه های سودمند در ارتباط با کاهش نرخ جابجایی خاک در اراضی زراعی زیرحوضه چهل­گزی با توجه به نقشه کاربری اراضی سال ۱۳۹۳ پرداخته است. طی این پژوهش ابتدا نقشه کابری اراضی و شیب اراضی زراعی منطقه، تهیه و نوع ادوات خاک­ورزی (گاوآهن و چیزل) مورد استفاده نیز از طریق بازدید میدانی تعیین شد و سپس معادلات پیش­بینی میزان جابجایی خاک متناسب با نوع ادوات در منطقه انتخاب و با استفاده از آن اقدام به برآورد مقدار جابجایی خاک شد. نتایج پژوهش بیانگر پتانسیل بالای این زیرحوضه در فرسایش خاک­ورزی و جابجایی خاک با توجه به سهم قابل توجه مساحت اراضی زراعی دیم است؛ به­گونه­ای که متوسط میزان پیش­بینی جابجایی طولی خاک در جهت شیب با استفاده از معادلات گاوآهن برگردان­دار به­عنوان ابزار غالب در زیرحوضه از ۱/۴۰ تا ۴۴/۵۳ متر تعیین شد که با توجه به اهمیت عملیات و فرسایش خاک­ورزی و همچنین موقعیت زیرحوضه در تامین آب سد قشلاق نیازمند جدیت و توجه بیشتر به کاهش نرخ جابجایی خاک و واقعیت­های حاکم بر سیستم کشاورزی استان کردستان و کشور ایران است.

کلیدواژه ها:

ابزار و ادوات خاک ورزی ، فرسایش خاک ورزی ، تخریب خاک ، هدر رفت خاک ، کاهش محصول