انشعاب سیاسی فکری علویان در عصر صادقین (ع): زمینه ها و پیامدها

جامعه شیعی در عصر حضور امامان با چالش های فراوانی در عرصه های سیاسی و فکری مواجه بود. دسته بندی ها و انشعابات داخلی شیعیان و علویان یکی از برجسته ترین موارد است. عمده ترین محور اختلافات شیعیان، مسئله امامت و وظایف و مصادیق آن بود. بر محور این مسئله بود که پس از درگذشت هر امامی جامعه شیعی شاهد پیدایش راه و رسمی مستقل، با اصول و عقاید خاص بود. ظهور انشعاباتی نظیر کیسانیان، زیدیان، اسماعیلیان، واقفه و ... از نمونه های بارز آن است. یکی دیگر از موارد اختلافی شیعیان، نحوه برخورد با دستگاه حکومت بود. این اختلاف، ابتدا، در انشعاب شیعیان به فاطمی و کیسانی ظهور یافت و سپس به تقسیم سیاسی شیعیان و علویان به دو شاخه حسنی و حسینی (یا زیدی و جعفری در عصر عباسیان) منجر شد. نوشتار حاضر، با تکیه بر منابع تاریخی و روایی، می کوشد ضمن بررسی این موضوع، برخی پیامدهای سیاسی و فکری آن را بیان کرده و به مواضع اهل بیت در این خصوص نیز اشاره کند.  

کلیدواژه ها:

علویان ، حسنیان ، حسینیان ، اهل بیت ، عباسیان