ارزیابی پایداری عملکرد دانه و سازگاری لاین های اصلاحی گندم دوروم دیم

هدف از این تحقیق ارزیابی پایداری عملکرد دانه و میزان سازگاری لاین های اصلاحی گندم دوروم حاصل از برنامه اصلاحی گندم دوروم در شرایط دیم بود. بر این اساس عملکرد دانه ۲۵ ژنوتیپ گندم دوروم در ۲۹ محیط دیم و آبیاری تکمیلی طی سه سال زراعی (۱۳۹۲-۱۳۸۹) در هفت ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود، مراغه، قاملو، شیروان، ارومیه، اردبیل و ایلام) با استفاده از روش های آماری تک متغیره و چند متغیره مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه نشان داد که اختلاف معنی داری بین اثر اصلی محیط و اثر متقابل ژنوتیپ x محیط در سطح احتمال ۱% وجود دارد. بزرگی اثرات متقابل ژنوتیپ x محیط نسبت به اثر ژنوتیپ حدود ۱۵ برابر بود که بیانگر وجود احتمالی گروه های مختلف محیطی برای ژنوتیپ های مورد بررسی می باشد. بر اساس آماره های پایداری لاین های اصلاحی G۸، G۲، G۷، G۱۱ و رقم ساجی دارای ترکیب مناسبی از پایداری و عملکرد بودند. تجزیه گرافیکی اثرات متقابل ژنوتیپ x محیط با استفاده از مدل GGE بای پلات نشان داد که محیط های سرد مراغه، اردبیل، قاملو، شیروان و ارومیه از محیط های معتدل سرارود و ایلام در شناسایی ژنوتیپ های با سازگاری خصوصی متفاوت می باشند. لاین های اصلاحی با عملکرد بالا، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته متوسط و زودرسی دارای سازگاری بیشتری به محیط های معتدل سرد و معتدل گرم نسبت به محیط های سرد بودند. نتایج حاکی از امکان گزینش ژنوتیپ های با پایداری و عملکرد بالا نسبت به شاهدهای آزمایش بود که بیانگر بهبود ژنتیکی در برنامه های اصلاحی گندم دوروم برای شرایط متغیر محیطی دیم می باشد.

کلیدواژه ها:

گندم دوروم ، اثرات متقابل ژنوتیپ x محیط ، آماره های پایداری ، GGE بای پلات ، پایداری و سازگاری