تاملی بر نخستین تالیفات «تاریخ قرآن»: میرزا قلیچ بیگ و کتاب «تواریخ القرآن و الحدیث»

  تاریخ قرآن که در گذشته ذیل عنوان علوم قرآنی مورد بحث قرار می­گرفت، در تالیفات و نگارش­های قرآن پژوهان عصر حاضر، عنوانی مستقل یافته و به عنوان موضوعی مستقل مورد بحث و نظر قرار گرفته است. اما اینکه نخستین نگارش در این زمینه از آن کیست میان دانشمندان و قرآن پژوهان مسلمان اختلاف نظر وجود دارد؛ مشهور بر آن است که تئودور نولدکه در بین مستشرقین نخستین فردی است که در این زمینه تالیف داشته و برای نخستین بار این اصطلاح را در قالب نگارشی مستقل به کار برده است. اولین نفر در میان دانشمندان مسلمان، ابو عبد الله زنجانی (۱۳۲۰ ش) می­باشد.    اما آنچه در این میان مورد غفلت قرآن پژوهان قرار گرفته، چشم پوشی از میراث ارزشمند و گرانسنگ اسلامی در شبه قاره هند و پاکستان است. از جمله این مواریث، کتاب تواریخ القرآن و الحدیث مرحوم شمس العلماء میرزا قلیچ بیگ (۱۲۷۰ ه/۱۸۵۳ م- ۱۳۴۸ ه/۱۹۲۹ م) است که سال­ها قبل از تالیف مرحوم زنجانی سامان یافته است.

کلیدواژه ها:

تاریخ قرآن ، شمس العلماء میرزا قلیچ بیگ ، نولدکه ، بوتیه ، گوستاو وایل