تشیع بنگال هند در عصر نوابین مرشدآباد

بنگال هند، پیش از ظهور اسلام، مسیر تجاری عرب ها و ایرانیان به چین بود. این امر و در پی ظهور اسلام، مردم این سرزمین را با اسلام آشنا ساخت؛ البته اطلاع دقیقی درباره ورود تشیع در بنگال، در دست نیست، ولی پیش از فتح بنگال توسط بختیار خلجی در قرن سیزدهم میلادی، شیعیان در لباس صوفیان وارد این سرزمین شدند. در قرن هفدهم میلادی شاه محمد شجاع فرزند شاه جهان، والی بنگال شد، اما او به عنوان نخستین والی شیعی نیز نتوانست برای گسترش تشیع، اقدام موثری انجام دهد.در اوایل قرن هجدهم میلادی، فردی شیعی به نام نواب مرشد قلی خان از طرف اورنگ زیب، والی آن جا گردید. او به تدریج اعلام استقلال کرد و سلسله نوابیت را در آن ناحیه تاسیس نمود و اقدامات زیادی برای گسترش تشیع انجام داد. فعالیت های وی، باعث پیشرفت چشمگیر علمی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و مذهبی شیعیان شد؛ با این وصف، درباره شیعیان بنگال در عصر نوابین مرشدآباد، تاکنون هیچ تحقیقی صورت نگرفته، لذا این پژوهش در صدد بیان وضعیت تشیع در عصر نوابین مرشدآباد است که از سال ۱۷۱۷ -۱۸۸۰میلادی، مجموعا شانزده نواب شیعه به مدت ۱۶۳ سال در این سرزمین، حکومت کردند. در این دوره، پیشرفت های تشیع بنگال به اوج خود رسید. آغاز انحطاط این سلسله اواخر قرن نوزدهم میلادی است. توطئه و اشغال کمپانی هند شرقی، مهم ترین علت فروپاشی حکومت مقتدر نوابین، است. بنابر این، سوال اصلی این است که وضعیت شیعیان بنگال در عصر نوابین مرشدآباد چگونه بوده است؟ دست یابی به اوج دستاوردهای سیاسی، مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در آن دوره، فرضیه این نوشتار است.

کلیدواژه ها:

اسلام ، تشیع ، بنگال ، نواب ، مرشدآباد ، هند ، انگلیس ، کمپانی هند شرقی