بررسی تاریخی _کلامی اعتبار نظریه های شاخص در تبیین مذهب اخوان الصفاء

هویت و مذهب اخوان­الصفاء که یک تشکل سری در قرون میانه­ی اسلامی بودند؛ موضوع مطالعه و بررسی جمع فروانی از محققان معاصر می­باشد. در خصوص مذهب اخوان­الصفاء بین محققان اختلاف نظرهایی وجود دارد که ناگزیر آنان را در تبیین مذهب اخوان­الصفاء به سوی نظریه­های متفاوتی سوق داده است. این مقاله سعی دارد با روش توصیفی_تحلیلی اعتبار علمی هر یک از نظریات شاخصی که در تبیین مذهب اخوان­الصفاء بیان شده است را بسنجد. در این نوشتار ضمن پرداختن به هویت اخوان­الصفاء، نظریه­های شاخصی که در تبیین مذهب آنان از سوی صاحب نظران معاصر مطرح شده است، مورد بررسی و نقد قرار گرفت. از میان دو نظریه­ی ­الحاد و دین­داری، فرضیه الحاد به حاشیه رانده شد؛ و از بین نظریه­هایی که در خصوص دین­داری اخوان­الصفاء مطرح شده است، نظریه­­های: معتزلی، اسماعیلی، امامی، زیدی و صوفی بودن اخوان­الصفاء ضعیف شناخته شدند؛ حال آنکه نظریه­ی تلفیقی_التقاطی بودن مذهب اخوان­الصفاء که مناسب­تر بنظر رسید، به عنوان نظریه قریب به صحت شناخته شد.

کلیدواژه ها:

اخوان الصفاء ، مذهب ، نظریه های شاخص ، التقاطی