پتروژنز سنگ های آتشفشانی پتاسیک و فوق پتاسیک پس از برخوردی پلیو کواترنری در شمال باختر مرند

در این پژوهش به بررسی ماگماتیسم پس از برخورد  پلیوکواترنری در شمال باختر ایران و شمال باختر مرند پرداخته شده است. سنگ های این منطقه شامل سنگ های قلیایی پتاسیک و فوق پتاسیک هستند که در بخش شمالی نوار آتشفشانی ارومیه- دختر بیرون ریخته است. این سنگ های آتشفشانی دارای بافت میکرولیتی پورفیری هستند که شامل درشت بلورهای کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز، اولیوین، لویسیت و بیوتیت هستند. سنگ های فوق پتاسیک غیر اشباع از سیلیس بوده و در نورم آنها نفلین ظاهر می شود. همچنین دارای نسبت بالای  K۲O/Na۲O  و نیز مقدار عدد منیزیم بالا (۸۳/۵۹ تا ۳۸/۷۵) هستند. این سنگ ها از نظر ژئوشیمیایی در عناصر LILEs و LREEs غنی شدگی نشان می دهند و دارای تهی شدگی نسبی در عناصر انتخابی HFSEs مانند Ta، Nb و Ti هستند. این سنگ ها دارای نسبت های بالای Ba/Nb (۴۱-۶۰) و Ba/Ta هستند که از ویژگی های شاخص ماگماتیسم مرتبط با فرورانش یا تاثیر آلودگی پوسته ای در حین بالا آمدن ماگما است. با توجه به زمان خاتمه فرورانش (کرتاسه پسین) و نیز سن نسبی سنگ های منطقه (پلیو کواترنر) می توان گفت که این سنگ ها در یک محیط پس از برخورد تشکیل شده اند و گوشته متاسوماتیسم شده در اثر اضافه شدن مواد فرار و عناصر ناسازگار عامل غنی شدگی این ماگما بوده است و در حقیقت می توان گفت ویژگی های فرورانشی مشهود در این سنگ ها از یک فرورانش قدیمی به ارث مانده است. از طرفی، مقادیر بالای عناصر LILEs مانند توریم و باریم و نسبت های بالای Ba/Nb و Ba/Ta نشان دهنده تاثیر اجزای پوسته ای در ژنز این سنگ ها از روش فرایند آغشتگی ماگمایی در طول صعود ماگما از داخل سنگ های پوسته ای است. استفاده از عناصر کمیاب خاکی در بررسی های مدل های مختلف ژنز ماگمایی نشان می دهد که این سنگ ها از ذوب بخشی با نرخ پایین گوشته سنگ کره ای با ترکیب منشا گارنت اسپینل پریدوتیت حاصل شده است.

کلیدواژه ها:

فوق پتاسیک ، لویسیت ، فرورانش ، متاسوماتیسم ، مرند